Nga Kastriot Dervishi
Në librin që mban emrin e saj, të mbushur me “përjetime” e “meditime”, Nexhmije Xhuglini (Hoxha) bashkëshortja e diktatorit më mizor e më dëmsjellës në historinë e Shqipëri, ka bërë një avokati të mbushur me gënjeshtra tipike nga ato të Institutit të Studimeve Marksiste-Leniniste. Meqë komunizmi ishte mashtrim e krim, kësaj i përshtaten këto që hedhur në kartë. Le të shohim disa episode, të ballafaquara me fakte historike. Dihet se PKSH-në e formuan jugosllavët. Për të ndarë rolin e tyre, historiografia komuniste, njërin e quan burrë të mirë (Miladinin), e tjetrin burrë të keq (Dushanin). Të gjitha këta që e heqin veten “nacionalçlirimtarë” ishin veçse ushtarë të këtyre dy jugosllavëve mediokër e krejt pa formim e kulturë. Nexhmije Hoxha thotë për Dushan Mugoshën (me pseudonimin “Duqi”) se këtë e dërgoi Aleksandër Rankoviçi sepse “Duqi” ishte “shefi i OZN-as (Drejtoria e Mbrojtjes së Popullit, një strukturë që edhe këta tanët e ngritën në Shqipëri) në Kosovë. Synimi i dërgimit të Mugoshës ishte që të “kontrollonte” Miladin Popoviçin. Mirëpo OZN-a nuk u krijua në vitin 1941, por pas lufte. Së dyti, vendimi për të dërguar Mugoshën u mor në Vitomiricë, e jo nga Rankoviçi. Së treti, ishte Mugosha që kërkoi lirimin e Popoviçit nga kampi i Peqinit, siç edhe u bë. Kur Dushani u largua, Nexhmija i dërgon një letër nostalgjie.
***
Letra e Nexhmije Xhuglinit dërguar Dushan Mugoshës, më 7.5.1944
I dashur shoku Dushan,
Me keqardhje të madhe mora vesh largimin tënd nga Shqipnija. Veçanërisht me erdhi keq që nuk mundëm të takohemi para se t’ikje. Megjithë se kemi ndenjë pak kohë bashkë, e ndjej mungesën tënde në mes tonë, ashtu si edhe shokët tonë më të afërt. Sigurisht do të kujtojsh jo vetëm kohën që jetove dhe bashkëpunove gjatë këtyre dy vjetëve e ma, por sigurisht do të marr malli dhe për malet dhe fushat e Shqipëris që i lave me djersë dhe që u pive dhallën apo jo? Jo vetëm ne, por i gjithë populli shqiptar, do të të ketë një mik të dashur të tij e sigurisht kur të sjellë rasti të kthehesh ndonjëherë, në vendin tonë do të shohësh se me punë, do të shpërblejë atë që bëre për shpëtimin dhe naltësimin e tij. Sigurojmë me bindje të plotë se do të shtojmë, gjithnjë hovin punës, që të formojmë e naltësojmë partinë tonë dhe t’i sigurojmë edhe popullit tonë pushtetin e tij. Vetëm kështu do të shpërblejmë dhe ndihmën tuaj të vlefshme. Dushan, thuaji shokëve të Jugosllavisë se shokët shqiptarë ndjekin me besim hapin e tyre dhe kërkojnë çmos që të ndjekin edhe shembullin e tyre heroik. Thuaj që gjithë populli shqiptar ndjen për popujt e Jugosllavisë dhe për luftën e tyre, një dashuri të madhe. Të gjithëve të fala shoqnore. Mos na harro. Po të mundesh na kujto me ndonjë copë letër. Udhë e mbarë dhe u pjekshim për së shpejti në botën e lirë. Të fala shoqnore Nexhmija. (Vladimir Dedijer “Il sangue traditto”, 1949, faqe 208 – 209).
