Nga Kastriot Dervishi

Pas pushtimit fashist të 7 prill 1939, figurat e konsideruara antizogiste u evidentuan dhe u nderuan me emra rrugësh, objektesh, shkollash, etj. Ndër të nderuarit ishte edhe vrasësi i Esat Toptanit, Avni Rustemi. Në Tiranë u vu emri sheshit të pazarit (që është edhe sot), ndërsa në Vlorë u zhvillua një ceremoni nderimi. Krahasimi i Avni Rustemit me një fashist të përkushtuar gjendet në shtypin shqiptar të viteve '20. Kuptohej që do përmendej edhe në ceremoninë e vitit 1939. Teksti i mëposhtëm gjendet në: AQSH, F.417 (Avni Rustemi), D.33

***

Fjalimi i mbajtur në varrin e AvniRustemit në Vlorë, 28 nëntor 1939

Zotërinj! Në qoftë se ka pasur një djalosh që i mbushur me frymën e vetëmohimit të pashoq, diti t’u shërbejë idealeve dhe interesave të përgjithshme të kolektivitetit shqiptar, ai ishte AvniRustemi, i cili në një ditë qershorit të bukur, kur gufonte gjaku më i ngrohtë i rinisë së tij, u vra tradhtisht nga pushkatari gjakatar i Ahmet Zogollit, domethënë ra viktimi i fashizmit shqiptar që ai deshi me krijue në këtë tokë të bekuar, pikërisht dy vjet pas përhapjes së fashizmit vetë në Itali. Le të përulemi me një minutë pushimi përpara varrit të këtij martiri të shquar. Avni! Janë mbledhur rreth teje shokët e tu të hershëm, që të përulen me devocion të thellë për shembullin e rrallë që i le historisë së Rilindjes Shqiptare, me martirizimin tënde. Si shenjë adhurimi po të sjellim tri kurora, nga të cilat njërën ta dedikojnë shokët e tu të ish Bashkimit, të dytën kolegët e tu të Vlorës dhe të tretën i vlefshmi shoku yt z.Ndoc Gjeloshi, në emër të Bashkisë së Dukagjinit. Rri i qetë Avni, se ideali yt u përmbush me përhapjen e fashizmit në Shqipëri, në shenjat e Liktorit Perandorak. Shpirti yt qoftë i bekuar dhe përherë në gjirin e të amshmes Perëndi.