Nga Veton Surroi

Hashim Thaçi ia hapi një deriçkë Rusisë, por ajo është tepër e madhe për t’u mjaftuar me kaq.

1.

Në shikimin nga Moska “korrigjimi” i Hashim Thaçit mund të shihet me buzëqeshjen e madhe të një rasti të mirë gjeopolitik. Rusisë i hapen dy depërtime të mëdha strategjike: i pari si vazhdim i dëmtimit të demokracisë liberale dhe institucioneve të saj në hapësirën ish-komuniste dhe i dyti faktorizimi në politikën e sigurisë në Evropë, dhe kudo që Rusia konsideron se ka pika fërkimi me Perëndimin (si p.sh. në Siri). Në Kosovë këtë rast mund t’ia japë skenari që është në zhvillim e sipër për konferencë ndërkombëtare që do të “gjejë zgjidhje kompromisi për Kosovën”, e në të cilën Kosova do të insistonte të marrë pjesë SHBA-ja, e Serbia do të kërkonte praninë e Rusisë (me arsyetimin plotësues se çfarëdo marrëveshjeje për Kosovën duhet edhe ashtu të kalojë nëpër Këshill të Sigurimit të OKB-së, me bekimin e Rusisë).

Ky do të ishte depërtim natyral strategjik në faktorizim. Por, krahas tij, Rusia mund ta fitojë gratis testin e parë në vazhdën e politikës së vet të pengimit të konsolidimit perëndimor dhe atë, paradoksalisht, me ndihmë të drejtpërdrejtë të shqiptarëve. Ndonëse Rusia kishte bërë përpjekje për pengimin e një marrëveshjeje mes Greqisë dhe Maqedonisë për emrin e kësaj të fundit, ajo u arrit dhe si fryt i saj Republika e Maqedonisë së Veriut mund të bëhet së shpejti vend anëtar i NATO-s. Por kusht për këtë është referendumi në këtë shtet që, duke pyetur për emrin e ri , tash shndërrohet në pyetje për anëtarësim në NATO apo jo.

Dhe, kusht që të fitojë referendumi është që të gjithë shqiptarët e Maqedonisë të votojnë për të- meqë elektorati maqedonas mund të jetë i ndarë. Dhe, meqë referendumi mbahet në shtator, nuk ka moment më të keq për mobilizim të shqiptarëve të Maqedonisë sesa t’u thuhet se ka filluar një proces i rivizatimit të kufijve (“korrigjimit”) në baza etnike mes shqiptarëve dhe serbëve.

Pyetja logjike që vijon është: nëse mund të bëhet mes shqiptarëve e serbëve, pse nuk mund të bëhet mes shqiptarëve e maqedonasve? Nëse mundet Presheva, pse nuk mundet Tetova? Shpjegimi për këto pyetje është i gjatë, dhe në fund del se nuk bën as Presheva e as Tetova- por koha kritike e parareferendumit nuk është e përshtatshme për shpjegime të gjata. Koha e parareferendumit do të ishte, në kushte normale, ajo kur të gjithë shqiptarët e regjionit të jepnin një mesazh unik, se duhet votuar referendumin, meqë ai shpie në NATO dhe e përcakton Maqedoninë në Perëndim, ndërsa nga Rusia dhe satelitët e saj të vinin porositë kundër referendumit, meqë ende nuk ka përfunduar procesi i ndarjeve etnike. Në kushte abnormale, porosinë e Rusisë e jep kryetari i Kosovës.

2.

Testi i Maqedonisë është imediat, dhe nëse në javët në vijim vazhdon porosia nga Hashim Thaçi për tregtinë e “korrigjimit”, faktori shqiptar në Maqedoni, i cilësdo përkatësie partiake do të jetë në gjendje të vështirë mobilizimi. Në konditat ku Rusia ka një avantazh në politikën e vet dezinformuese mediatike, hamendësimet brenda trupit shqiptar mund të kenë një rezultat tejet diskutabil në referendumin e Maqedonisë. Dhe nëse nuk kalon referendumi, Rusia do ta shënojë fitoren e vet të parë në këtë cikël, të pengimit të konsolidimit të institucioneve perëndimore në Ballkanin Perëndimor. Atëherë i mbeten edhe dy që nuk janë të vështira për të shënuar.

E para është krijimi i simetrisë mes Republikës Serbe dhe Kosovës. Meqë tashmë po hyn në funksion “korrigjimi” i kufijve, ai bëhet parim dhe nuk mund të kufizohet vetëm në Kosovë. Rrjedhimisht, në skenarin për zgjidhjen e problemeve të mbetura të ish-Jugosllavisë, Rusia mund të kërkojë përfshirjen e Bosnjë-Hercegovinës si çështje për të zgjidhur, qoftë nëpërmjet “korrigjimit”, qoftë nëpërmjet parimit “pasqyrë”, pra që Republika Serbe të ketë status të njëjtë ndërkombëtar si dhe Kosova. E dyta është që Serbisë t’i ulen standardet e aderimit në BE. Serbia si shtet i cili po negocion anëtarësimin në BE ka obligim që të bashkërendisë politikën e vet të jashtme me atë të BE-së.

Prej se është bërë shtet kandidat, Serbia këtë nuk e ka bërë as edhe një herë kur ka qenë fjala për Rusinë; pra përmbushja e obligimeve që ka Serbia ndaj BE-së në politikë të jashtme mbetet diku nën pesëdhjetë për qind. Në rast se “korrigjimi” i kufijve shndërrohet në pikënisjen e zgjidhjes së problemeve mes Serbisë dhe Kosovës, dhe kjo pranohet nga Perëndimi, Serbia do të fitojë më shumë përkrahje në rrugën e vet integruese, pa marrë parasysh se çfarë bën në politikën e vet të jashtme karshi Rusisë. Dhe kështu do të fitohet një pikë shumë e madhe strategjike: relativizimi i politikave të sanksioneve të Perëndimit ndaj Rusisë.

3.

Ditën kur Hashim Thaçi lajmëroi se do ta zgjidhë problemin me Serbinë nëpërmjet “korrigjimit” mund ta ketë ftuar Rusinë të hyjë nga dera e vogël, por Rusia është tepër e madhe për t’u kënaqur me deriçka. Edhe nëse i fiton të tri betejat taktike- të dështojë referendumi në Maqedoni, të hapet çështja e Bosnjës krahas me Kosovën, dhe të relativizohet rusizmi i Serbisë- Rusia nuk do të mjaftohet me kaq. Do ta shohë këtë si një rast ideal për avantazhe më të mëdha . Dhe për të avantazhi më i madh strategjik është të paraqiturit si palë e cila kontrollon konflikte të papërfunduara në shtete të papërfunduara e në regjione të pakonsoliduara, duke filluar nga Gjeorgjia e Ukraina e duke përfunduar në Bosnje e Kosovë.

Në gjeopolitikën ruse, që të gjitha krizat duken njëjtë, sado të jenë të ndryshme gjeografitë, popujt, gjuhët e doket dhe zakonet: në të gjitha bëhet fjalë për pengimin e depërtimit të Perëndimit afër Rusisë. Dhe dikur Rusia e konsideronte veten në pozitë defanzive, duke konsideruar se mbrohej nga Perëndimi brenda kufijve të Gjeorgjisë. Tash e konsideron veten në ofensivë dhe e mbron veten duke sulmuar procesin zgjedhor presidencial amerikan, marrëveshjen për emrin e Maqedonisë apo mundësinë e zgjidhjes së marrëdhënieve mes Serbisë e Kosovës. Pjesë e kësaj ofensive është bërë koncepti i “korrigjimit të kufijve”.

4.

Në gjeopolitikën ruse Kosova quhet edhe Krime, Transdnjestër, Oseti , Abkhazi dhe cilido emër i ndonjë konflikti të papërfunduar të zhbërjes së Bashkimit Sovjetik që do t’i ketë rënë në mend. Qartazi, Kosova nuk ka qenë pjesë e asaj të kaluare, nuk ka pse të jetë pjesë e së tashmes, e aq më pak zgjidhje e së ardhmes. Thjesht, nuk ka pse të jetë pjesë e gjeopolitikës ruse, dhe ka mënyrë se si të mos jetë.