Rritja me 300% e numrit të turistëve të huaj që vizituan Shqipërinë në dekadën e fundit i bën atraktive investimet në hotele, por për shkak të rrethanave të tregut aktualisht, kthimi i investimeve në shërbimet e akomodimit mbetet një sfidë. Destabiliteti politik, mungesa e standardizimit dhe informaliteti i lartë, po e pengojnë industrinë e hotelerisë të ndajë fitimet që i takojnë. Për këtë arsye, hotelet luksoze shqiptare në Tiranë shesin të paktën 30% më lirë se në rajon dhe 60% më lirë se në Europë, teksa kapacitetet akomoduese shfrytëzohen përgjysmë dhe në rastin më të mirë 70%. Në hijen e këtyre zhvillimeve, tregu i hotelerisë në Tiranë ka hyrë në një fazë të vrullshme zhvillimi dhe emra ndërkombëtare.

Kaosi i yjeve

Investimet në shërbimet e akomodimit të luksit në Tiranë me katër dhe pesë yje nuk ta kthejnë mundin për shkak të informalitetit të lartë, mungesës së standardeve dhe së fundmi…

Pas hyrjes në treg të Plaza Tirana në vitin 2016 me pesë yje, vitin e kaluar nisi ofrimin e shërbimit grupi Hilton, nëpërmjet linjës Garden Inn me katër yje, kurse Mak Albania (ish-Sheraton), ka nënshkruar tashmë një kontratë menaxhimi me markën ndërkombëtare të hotelerisë së luksit Hyatt, në nivelin e pesë yjeve. Kulla e re tek stadiumi Dinamo pritet të operohet nga Marriott sipas një marrëveshje të nënshkruar me kompaninë Albstar.

Gjithashtu Hotel Tirana, brenda një periudhë 6-vjeçare, do të operojë hotelin e ri me 5 yje, i cili tani është në fazën e ndërtimit. Gjatë pesë viteve në vijim, kapacitetet akomoduese në hotelet me pesë yje do të dyfishohen. Ndërkohë, në sfond të investimeve të mëdha, informaliteti është duke lulëzuar në hostele brenda pallateve dhe që shiten në booking dhe Expedia si hotele me standard.

Behar Male, një nga aksionerët kryesorë të Plaza Tirana, tha se, Shqipëria është para një perspektive pozitive nga prurjet turistike, por tregu duhet të rregullohet në aspekt të standardit. Ofrimi i shërbimeve në akomodimin e luksit duhet të funksionojë sipas standardeve ndërkombëtare të yjeve. Kjo do të ndihmonte që imazhi i vendit të mos cenohej dhe tregu të rregullohej nga informaliteti, tha zoti Male. Ai nuk e sheh si shqetësim zgjerimin e tregut me operatorë të rinj dhe sidomos me marka të njohura ndërkombëtare, pasi ato ndihmojnë që tregu të përmirësohet në drejtim të standardeve dhe kjo do të ishte një shtysë për rritje të mëtejshme të vizitorëve.

Të njëjtat pikëpamje ndan pak a shumë edhe aksioneri i Hotel Tirana, Ramë Geci, i cili tha se linja e shërbimeve të hotelerisë në grupin Geci ka pasur ecuri të qëndrueshme për sa u përket të ardhurave. Geci, i cili po investon në linjë me pesë yje në emrin e Hotel Tiranës, thotë se, numri i vizitorëve në Tiranë po rritet me ritme të shpejta. Shumë prej tyre kërkojnë akomodim me pesë yje, tha ai. Geci pohon se, investimi në hotel nuk ka kthim të shpejtë, por më shumë qëndrueshmëri dhe vlerë më të shtuar për ekonominë.

Hotelet në Shqipëri, 60% më lirë se Europa, 30% më lirë se rajoni

Në kryeqytetin e Malit të Zi, Podgoricë, akomodimi i një personi për një natë, në një hotel me katër yje, kushton 80-95 euro aktualisht, ndërsa në qytetet turistike të Budvës dhe Kotorrit një natë, në një hotel me katër yje kushton 110 – 150 euro, sipas çmimeve në agjencinë e shitjeve online Booking.com. Në Vjenë, një natë kushton nga 140 euro deri në 200 euro në standardin me katër yje. Në Tiranë, aktualisht në hotelet me katër yje, një natë kushton 70-80 euro, ndërsa në hotelet me 5 yje, nga 90-140 euro/nata.

Operatorët kryesorë të tregut në Tiranë pohojnë se kjo situatë vjen për shkak të mungesës së standardizimit. Njësitë hoteliere i kanë vënë yjet sipas qejfit, pa marrë në konsideratë kushtet që nënkuptojnë yjet. Këto njësi shesin me çmime të lira në agjencitë online, duke ulur artificialisht vlerën e shitjes për njësitë serioze që ofrojnë në të vërtetë standardin me yje. Shitja e dhomave poshtë standardit që ofrojnë i ka bërë investimet në hoteleri jo eficiente.

Të gjitha qeveritë, ndër vite, teorikisht janë angazhuar të vendosin yjet në hotelet shqiptare sipas standardeve ndërkombëtare, por duke qenë se shumica e njësive akomoduese nuk i përmbushin standardet, qeveritë janë treguar të brishta të bëjnë reformën. Për shkak të informalitetit të lartë dhe rrëmujës së yjeve, hotelet e luksit në Tiranë shesin shpesh në fashën e tre yjeve. Çmimet e ulëta të shitjes dhe interesat e larta të kredive në banka i bëjnë jofisbël investimet në Tiranë.

Menaxherët e tregut pohojnë se investimet në hotelerinë e luksit do të kenë mbi kapacitete dhe do të shtrembërojnë konkurrencën nëse Investimet e Huaja Direkte nuk ecin me të njëjtin ritëm. Ata pohojnë se, ekonomia shqiptare nuk po përjeton një bum investimesh në atë masë që të lulëzojnë hotelet që strehojnë menaxherët. Vërehet se është rritur kërkesa për grupet e turizmit. Tirana është tashmë pjesë e tureve ballkanike të shumë agjencive globale, ndërkohë që pasiguria në Turqi po sjell një ofertë turistike në rritje, nga e cila mund të përfitojnë edhe hotelet luksoze të Tiranës.

Destabiliteti politik ul me 10% rezervimet

Situata politike jo stabël dhe zgjedhjet lokale e kanë ndikuar negativisht industrinë e hoteleve në Tiranë këtë vit. Menaxherët e hoteleve kryesore në Tiranë pohuan se rezervimet këtë vit janë ulur të paktën me 10%, për shkak të ngjarjeve të brendshme, me protesta të dhunshme. Reagimi i policisë me gaz lotsjellës në disa raste u ka krijuar probleme bujtësve në disa hotele në Tiranë.

Shqipëria është një vend në zhvillim dhe e fundit në Europë, ende e paeksploruar. Potencialet për thithjen e turistëve të huaj janë të mëdha, por ngjarjet e dhunshme prej mungesës së stabilitetit politik po i krijojnë minus të madh imazhit të vendit, i cili kishte nisur të përmirësohej vitet e fundit prej vlerësimeve me superlativa të mediave ndërkombëtare. Në fund të vitit 2018 dhe këtë vit, opozita ka zhvilluar 9 protesta të mëdha në Tiranë, shumica e të cilave kanë pasur konfrontime me policinë ku është përdorur gazi lotsjellës pa kriter, duke krijuar dëme edhe te njerëzit e zakonshëm që ndodheshin në hotelet në qendër të Tiranës.

Mungesa e standardeve bën kaos në treg

Shërbimi i hotelerisë është padyshim një nga më informalët në vend. Me gjithë aksionet në terren dhe strategjitë antiinformalitet, vijon të mbetet e tillë. Tirana është plot me hotele brenda pallateve që jo vetëm nuk janë të regjistruara, por kanë guxuar të vënë edhe yje. Për Ramë Gecin, aksioneri i vetëm i Hotel Tirana, kjo është shqetësuese.

Kjo gjë prish tregun dhe krijon një emër të keq për shërbimet. Duke shfrytëzuar rezervimet online, këto struktura akomodimi joshin shumë nga klientët e huaj, të cilët pasi i provojnë, ikin të tmerruar nga Shqipëria, duke lënë një shije të hidhur pas dhe duke dëmtuar në këtë mënyrë edhe operatorët seriozë të fushës.

Menaxherët e hoteleve të mëdha kërkojnë që qeveria të vendosë standardet e yjëzimit në mënyrë që klientët të jenë të qartë për ata që zgjedhin. Është absurde, sipas tyre, që në mes të Tiranës, brenda një pallati, të përdoren dy-tre kate për hotel dhe të vihen tre-katër yje.

Biletat e shtrenjta ajrore frenojnë turistët

Hotelet në Tiranë do të shihnin ditë më të mbara nëse çmimet e biletave të udhëtimit me avion do të ishin më të lira. Menaxherët e hoteleve në Tiranë pohojnë se biletat e avionit ju kushton të huajve që vijnë në Shqipëri gati tre herë më shtrenjtë se çmimi i hotelit, ndërsa ndodh e kundërta në vendet e tjera. Zhvillimi i industrisë ajrore vitet e fundit po siguron gjithnjë e më shumë çmime të lira për të udhëtuar me avion. Për udhëtimet brenda Europës, po edhe në rajon, çmimi i biletës së avionit peshon më pak se ajo e hotelit, përveçse në Shqipëri. Menaxherët mendojnë se, çmonopolizimi i udhëtimeve nga Rinasi me vënien në funksion të aeroporteve të tjera mund të nxisë udhëtimet drejt Shqipërisë.

Hotelet, tregu zyrtar 100 milionë euro

Sipas të dhënave të INSTAT, sektori i akomodimit realizoi 13.3 miliardë lekë shitje në vitin 2017, ose rreth 100 milionë euro me kursin e këmbimit të kohës. Të ardhurat nga shitjet të sektorit të akomodimit janë trefishuar nga viti 2010, ku me të dhëna zyrtare, sektori akomodimit xhiroi 4.2 miliardë lekë për të arritur në 13.3 miliardë lekë në fund të vitit 2017. Në 7 vitet e fundit, sektori i akomodimit në vend ka rritur të ardhurat në nivele dyshifrore, kurse në vitin 2017 ato u rritën me 56.8%.

Numri i punonjësve në sektor është dyshuar gjatë 7 viteve. Sipas INSTAT, në vitin 2017, numëroheshin 7813 punonjës në sektorin e hotelerisë në të gjithë vendin, nga 3180 të tillë në vitin 2010. Gjithashtu, numri i bizneseve që operojnë në treg si hotele është zgjeruar. Në vitin 2017, në qendrën kombëtare të biznesit, ishin të regjistruara 1286 njësi hoteliere nga 736 të tilla në vitin 2010.

Në vitin 2017, fitimet e të gjithë sektorit ishin 825 milionë lekë pas një humbje prej 218 milionë lekësh të raportuar në vitin 2016. Sipas të dhënave zyrtare, investimet në sektorin e akomodimit ishin 12 miliardë lekë nga viti 2010-2017. Duke marrë në konsideratë fitimet e sektorit më 2017, kthimi i investimeve në dhjetë vitet e fundit do të kryhet për një periudhë jo më pak se 15-vjeçare.

Vizitorët e huaj në rritje

Turizmi shihet si shtysa kryesore për lulëzimin e hoteleve të luksit në Shqipëri, edhe pjesa e dërrmuese e tyre kërkojnë të pushojnë në nivelin me tre yje. Sipas të dhënave zyrtare të INSTAT, hyrjet e shtetasve të huaj në pikat kufitare, për vitin 2018, janë rritur me 15,8%, duke arritur në 5.9 milionë persona. Hyrjet e shtetasve të huaj nga rajoni i Europës, zënë peshën më të madhe të hyrjeve të shtetasve të huaj gjithsej, me 90,0%. Europa Jugore zë përqindjen më të lartë të hyrjeve të shtetasve të huaj, me 80,7% të hyrjeve gjithsej nga Europa. Hyrjet nga Kosova zënë 39,2% të hyrjeve të Europës Jugore, të ndjekura nga Maqedonia me 12,8% dhe Mali i Zi me 6,7%. Hyrjet e shtetasve të huaj nga rajonet e tjera, zënë 10,0% të hyrjeve të shtetasve të huaj gjithsej.

15-fishohet sipërfaqja e lejeve për hotele të reja më 2019

286 mijë metra katrorë është sipërfaqja e lejeve të dhëna për hotele vetëm për tremujorin e parë të vitit 2019. Sipas të dhënave të INSTAT, gjatë tre muajve të parë të vitit janë dhënë 28 leje ndërtimi. Ndonëse si numër lejesh rritja ka qenë modeste, 28 nga 25 leje që ishin tremujorin e një viti më parë, sipërfaqja e ndërtimit është 15-fishuar në raport me një vit më parë. Sipërfaqja mesatare për një leje të dhënë për hotel përllogaritet të jetë 10 mijë metra katrorë, kjo do të thotë që një pjesë e këtyre lejeve janë dhënë për struktura me kapacitetet të larta akomoduese.

Prej vitit 2016 është rritur interesi për të ndërtuar në sektorin e hotelerisë në vend, me një rritje të shpejtë të numrit të lejeve të dhëna sikurse tregojnë edhe shifrat e INSTAT. Në total, për vitin 2016, u dhanë 11 leje ndërtimi, ndërsa në vitet në vijim, 2017 dhe 2018, u dhanë përkatësisht 53 dhe 75 leje. Ritmi i rritjes ka vijuar edhe gjatë 2019-s, sikurse tregojnë të dhënat paraprake, ku vetëm sipërfaqja e dhënë në tre muajt e parë është sa dyfishi i sipërfaqes së dhënë gjatë gjithë viti të kaluar./Monitor/