Nga Kastriot Dervishi
Nisur nga lindja së fundi e idesë novatore për krijimin e “fondit të edukimit”, është e domosdoshme të kujtojmë se kemi pasur dikur forma të tjera “edukimi” të quajtura “reparte riedukimi” (kampe dhe burgje). Gjatë diktaturës komuniste, burgjet dhe kampet e punës së detyruar quheshin vende “riedukimi”. Regjimi reklamonte se me ndëshkimin e të burgosurve nëpërmjet punës së detyruar, vendi përfitonte apartamente, shkolla, çerdhe, etj, ndërsa vetë të dënuarit, edukoheshin në kushte të këqija jetese. Deri në fund të vitit 1955 Shqipëria kishte 5 kampe pune dhe disa burgje, kryesisht në qendra qarqesh. Nuk përdorej kurrë fjala “reparte riedukimi”. Me fillimin e vitit 1956, të gjitha u quajtën reparte ushtarake dhe morën numra treshifrorë. Pak nga pak, burgjet e qarqeve u mbyllën dhe ngelën vetëm burgjet e sigurisë së lartë si p.sh. nr.313 në Tiranë, nr.321 në Burrel. Të gjitha të tjerat u kthyen në “reparte riedukimi”. Pavarësisht se në shkresa emërtesa nuk bart fjalën “riedukim”, por vetëm “Komanda e Repartit nr.303” p.sh, në të gjitha aktet e brendshme, rregulloret e burgjeve, etj, thuhet dendur se këto janë “reparte riedukimi”. Nisur nga kjo, edhe pas rënies së regjimit komunist, e deri sot, sistemi i burgjeve ka qenë në enigma të vazhdueshme se çfarë duhet t’i quajë vendet e vuajtjes së dënimit, duke vënë shpesh herë emërtesa të gjata e të panevojshme, kur nuk përcakton as njësinë se çfarë janë ato. Duke u kthyer te karakteri “riedukues”, po kujtoj një nga rregulloret e burgjeve, në të cilat flitej për dënimin gjatë komunizmit:
“Dënimi penal është një mjet shtrëngimi me karakter politik e ideologjik i shtetit socialist në luftën e klasave dhe armë e fuqishme e diktaturës së proletariatit në luftën kundër armiqve të saj për ruajtjen dhe forcimin e rendit shoqëror socialist. Dënimi penal ka për qëllim ndalimin e veprimtarisë së mëtejshme keqbërëse të fajtorit si dhe edukimin e tij për t’u bërë i dobishëm për shoqërinë, si dhe të ndikojë për edukimin e shtetasve të tjerë me frymën e respektimit të ligjshmërisë socialiste”.
Sot kushtet kanë ndryshuar, do kemi krijim fondi dhe “edukim” në largësi.
