Nga Kastriot Dervishi
Pasi territori i Perandorisë Osmane në Ballkan, përfshi një pjesë të madhe shqiptare të tyre, u pushtua nga koalicioni ballkanik, më 17 dhjetor 1912, u çel në Londër Konferenca e Ambasadorëve, e cila do vendoste paqen, do rregullonte kufijtë, etj. Midis të tjerash, këtu u vendos për herë të parë njohja e Shqipërisë si shtet. Territori etnik shqiptar në kohën e zhvillimit të luftimeve ishte i pushtuar, përjashto një trekëndësh midis Kavajës, Beratit dhe Vlorës. Kompromisi i fuqive të mëdha ishte njohja e pushtimit në gjysmën e trojeve shqiptare dhe e shtetit shqiptar në gjysmën tjetër të saj. Italia dhe Austro-Hungaria mbronin interesat shqiptar, ndërsa Rusia të shteteve ballkanike. Më 22 mars 1913, konferenca mori vendimin e parë në lidhje me kufirin verior dhe verilindor të Shqipërisë që është në vija të përgjithshme (delimitacion) kufiri i sotëm. Caktimi i kufijve të sipërpërmendur, zgjoi edhe njëherë interesin në lidhje me statusin e ardhshëm të Shqipërisë në kushtet kur Perandoria Osmane kishte një shkëputje tokësore nga shteti autonom shqiptar. Për një gjë të tillë, diplomacia e Vjenës dhe Romës filluan të përpunojnë projektin e një shteti të pavarur shqiptar.
Më 30 maj 1913 në Londër, u nënshkrua traktat i paqes midis Serbisë, Bullgarisë, Greqisë, Malit të Zi dhe Perandorisë Osmane. Më 15 korrik 1913, Austro – Hungaria dhe Italia paraqitën një projekt të përbashkët në lidhje me statusin e ri të Shqipërisë, sipas së cilit kjo e fundit duhej të “formohej si principatë autonome dhe e trashëgueshme sipas radhës së paralindjes, nën garancinë e 6 fuqive të mëdha”, të shkëputej çdo lidhje me Perandorinë Osmane, të ishte neutrale dhe nën garancitë e fuqive të mëdha; kontrolli i administratës civile dhe ushtarake t’i besohej një komisioni ndërkombëtar të përbërë nga 6 fuqitë; mbreti i ardhshëm të caktohej brenda 6 muajsh, etj.
Më 29 korrik 1913, në bazë të këtij propozimi fuqitë e mëdha dhanë vendimin përfundimtar në lidhje me Statusin e Shqipërisë të përbërë nga 11 nene. Në këtë vendim, ruheshin pikat e sipërpërmendura të propozimit të Vjenës dhe të Romës si dhe i caktohej Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit, një mandat fillestar 10-vjeçar, i ngarkuar ky edhe me hartimin e statutit të shtetit. Ndërkaq qetësia dhe siguria e brendshme, iu ngarkuan xhandarmërisë, për organizimin e së cilës u caktua Suedia. Pasi kjo hoqi dorë, u ngarkua Holanda.
Pas mbarimit të kësaj çështjeje, përfaqësuesit e fuqive diskutuan më 5 gusht për kufirin jugor të Shqipërisë mbi bazë të propozimeve të Vjenës dhe të Romës. Më 11 gusht 1913, u dha edhe vendimi përfundimtar në lidhje me kufirin jugor të Shqipërisë dhe përcaktimi në vend iu la një komisioni ndërkombëtar i cili duhej të fillonte punë më 1 shtator e të përfundonte më 30 nëntor 1913, gjë që nuk u realizua. Përfundimisht, kufijtë e Shqipërisë në vitin 1926 me nënshkrimin e traktatit të Firences.
