Në një udhëtim për  në Sicili, Francis Ipisbhe humbi gruan e tij. Sot, një vit më vonë, ai më në fund pati mundësinë që të shënojë mbi varr emrin e saj.

Pak më shumë se një javë më parë, Francis Ipisbhe u gjunjëzua në tokë,  pa në drejtim të qiellit,  dhe me krahët e lodhur të drejtuar  lart mbi kokë, falënderoi Perëndinë.

Për një vit, ai kishte kërkuar për gruan e tij të humbur, Marian. Tanimë e gjeti. Trupi i Marisë u gjet  mes qindra varrezave të pashënuara  të emigrantëve në një varrezë në Palermo,  në kryeqytetin e Sicilisë.  Të gjitha këto varre ju përkasin emigrantëve që humbën jetën në Mesdhe, ndërsa përpiqeshin të arrinin  Evropën.

Ndërkohë që numri i përpjekjeve për të gjetur mirëqenie përmes rrugëve detare rritet, mijëra Mari mbushin varre pa emër në të gjithë Italinë, Greqinë dhe Turqinë, ndërsa mijëra të afërm, si Francis, i kërkojnë ata në dëshpërim.

Çifti u largua nga Lagos, Nigeri, në fillim të vitit 2017. Ata kaluan Saharën, u ngjitën së bashku në një gomone të mbushur me të tjerë si ata, dhe u largua nga brigjet e Tripolit në drejtim të Italisë. Pas disa orësh në det të hapur, mjeti filloi të shpërbëhej, por klandestinët  panë një anije shpëtimi në horizont dhe u gëzuan me lot. Pas kësaj, çdo gjë  shkoi tmerrësisht keq.

Me lotët që i rridhnin mbi faqe, Francis, 46 vjeç, përjetoi momentet tronditëse të natës tragjike kur humbi Marian një herë e përgjithmonë. “Ajo ishte varur te shpatullat e mia, kur unë po përpiqesha  të lidhja një litar në anët e anijes,” tha ai. “Pas meje, dhjetra njerëz u shtynë për të arritur në anijen e shpëtimit sa më parë. Kur unë arrita ta shtrëngoj litarin, nuk i ndjeva më krahët e Marisë rreth qafës sime “.

Turma u ngrit përpara dhe Maria, e cila ishte 27 vjeçe dhe katër muajshe shtatzënë, ra në det. Francis u zhyt në ujë, por kur e solli përsëri në sipërfaqe, ajo kishte ndalur frymëmarrjen.

“Unë u përpoqa, Perëndia e di sa shumë u përpoqa ta shpëtoja”, thotë ai. Data ishte 25 maj 2017, dhe shtatë udhëheqësit botërorë më të fuqishëm sapo kishin mbërritur në Taorminë, në bregun lindor të Sicilisë, për samitin e G7, kështu që autoritetet italiane i ndaluan anijet emigrante për t’u ankoruar në portet vendase. Grupi i Françeskut duhej të priste tri ditë larg portit jug-lindor të Augustas. “Kam qarë për tri ditë ndërsa bëja roje mbi trupin e vdekur të Marisë,” tha ai.

Kur Ipisbhe përfundimisht u ul në Augusta, ai pyeti policinë lokale se çfarë do të ndodhte me trupin e gruas së tij. Ata i thanë:”Do të meremi ne më këtë . Do t’ju njoftojmë se ku është varrosur.”

“Doja të sigurohesha që ata do t’i bënin varrimin duhur, që ajo të prehej në paqe. Por ata nuk më dhanë kohë. U shkatërrova kur u largova. Unë nuk desha ta lë atje.”

Ditën tjetër, ai u transferua në një qendër për azil kërkuesit në Valle d’Aosta afër kufirit francez, më shumë se 600 milje  larg nga Siçilia.

Sipas Organizatës Ndërkombëtare për Emigracionin , më shumë se 3,000 emigrantë janë zhdukur në Mesdhe që nga fillimi i vitit 2017. OKB ka vlerësuar vdekje të tilla në më shumë se 15,000 persona që nga viti 2013. Vetëm një në 10 trupa janë gjetur nga autoritetet. Pjesa tjetër mbetet në det.

Varrezat në Sicili tani mbartin kufomat e mbi 2,300 emigrantëve që vdiqën gjatë përpjekjeve për të arritur në Evropë. Shumë varreve u jepet vetëm një numër identifikimi dhe shpesh nuk ka referencë për datën e vdekjes.

Giorgia Mirto, një konsulente për Kryqin e Kuq Ndërkombëtar, është një nga anëtaret dhe themelueset e Projektit “Të Zhdukurit e Mesdheut”, projekt i cili që nga viti 2011 është zotuar për t’i dhënë një emër çdo personi të humbur në det. Ditë pas dite, ajo mbledh informacion nga stacionet e policisë dhe viziton mijëra varre të panjohura në varrezat e të gjithë Italisë jugore. Në shumë rajone, nuk ka çertifikata vdekjesh që korrespondojnë me  trupat. Për Mirto ky është një profesion. Gjyshi i saj u rrëmbye nga mafia në vitin 1970 dhe trupi i tij nuk u gjet kurrë.

“Problemi është se vendet si Italia dhe Greqia nuk kanë mjetet e nevojshme për të identifikuar çdo trup që gjendet në det “,  thotë ajo. “Dhe procedurat standarte, që kërkojnë mbledhjen e mostrave të ADN-së, vështirë se ndiqen. Për çdo mbytje anijeje, zyra e avokatit të rrethit heton ata që janë përgjegjës për fatkeqësinë. Identifikimi i trupave të vdekur nuk është në interesin e tyre.”

Duke iu referuar 800 viktimave që u gjetën në një anije 375 metra nën det në vitin 2015, avokati i qarkut të Catania, Giovanni Salvi, u tha gazetarëve: “Këto kufoma nuk janë të rëndësishme për t’i hetuar … Qeveria mund ta trajtojë si çështje nëse dëshiron , por ne nuk mund të mbulojmë shpenzimet e organizimit të trupave”.

Mijëra prindër dhe vëllezër e motra jetojnë me shpresën që një ditë të gjejnë fëmijët, vëllezërit dhe motrat e tyre. Të tjerët  thjesht mirëprisnin çdo mundësi që do t’ju jepej, të vajtonin të dashurit e tyre me një gur varri.

Kur Ipisbhe arriti në Augusta, askush nuk i kërkoi atij të identifikonte trupin e Marisë. Pasi u dërgua në Italinë veriore, atij nuk iu dha asnjë informacion tjetër për gruan e tij, deri në marsin e kaluar.

Në mars të këtij viti, në Palermo, Organizata Rinore për të Drejtat e Njeriut (HRYO) kishte organizuar një konferencë të quajtur Anatomia e një anijembytjeje. “Ne donim të përqendroheshim tek emigrantët që u zhdukën në Mesdhe”, thotë Marco Farina, një nga organizatorët e eventit. “Pas debatit, një mik i cili kishte marrë pjesë në konferencë, më tregoi historinë e një nigeriani që jetonte në Aosta, i cili kishte kërkuar për gruan e tij për gati një vit. Emri i tij ishte Francis, Francis Ipisbhe.”

Atë javë, Farina kontaktoi me Dr Antonietta Lanzarone, një mjeke në Palermo, për të pyetur për një grua, trupi i së cilës kishte ardhur në Augusta majin e kaluar. Për fat të mirë, Lanzarone ishte e njëjta mjeke që kishte ekzaminuar trupin e Marisë, si dhe ato të shtatë emigrantëve të tjerë që kishin vdekur gjatë të njëjtit operacion shpëtimi. Ipisbhes iu tha se kishte një shans që varri i gruas së tij mund të gjendej.

Ai menjëherë u nis për në Sicili me tren, duke e lënë Aostan  për një udhëtim që do të zgjaste pothuajse 20 orë. Në Palermo, një polic vendosi shtatë fotografi në tavolinë para tij: ishin imazhe të trupave të vdekur, tashmë të dekompozuar,  dhe ishte e vështirë të dalloje ishin burra apo gra. Francisi i vëzhgoi ata, duke u përqëndruar në çdo copë të lëkurës që kishte mbetur në trup. Pastaj bërtiti: “Numri tre! Maria është numri tre! ”

“E njoha atë nga gërshetat e saj”, kujton ai. “I bëra ato për të, ashtu siç ia bëra një ditë para se të largoheshim nga Libia”.

Trupi numër tre qëndronte në varrezat e Rotolit në Palermo. Letrat, mbeturina dhe plehra ishin të shpërndara  në të gjithë zonën ku ishin varrosur trupat e qindra emigrantëve. Ipisbhe pastroi gjithë zonën përrreth, përshtati për varrin e Marisë një gur dhe pastaj ndërtoi një kryq . Ai i bashkëngjiti një copë letre kryqit që lexonte “Mary Ipisbhe”. Pastaj ai u gjunjëzua në varrin e saj dhe u lut gjatë gjithë mëngjesit.

Ditën tjetër, ai u kthye në Aosta me tren, por ai planifikon të kthehej në Palermo sa më shpejt të ishte e mundur. Pavarësisht dhimbjes, ai thotë se kjo është mbi të gjitha një histori dashurie. “Unë ende e dua atë,” thotë ai. “Dua të jem pranë Marisë”./The Guardian