Stambolli dhe Tirana japin versione diametralisht të kundërta mbi dëbimin e mësuesit turk, Harun Çelik – i dyshuar si anëtar i lëvizjes Gulen, duke ngritur pikëpyetje mbi kredencialet e Shqipërisë për mbrojtjen e të drejtave të njeriut.
Disa orë pasi kishte dalë nga burgu 302 në Tiranë në mbrëmjen e 1 janarit, Harun Çelik, 41 vjeç, me profesion mësues dhe i njohur si anëtar i lëvizjes Gulen, i shoqëruar nga Policia e Shtetit u dërgua në Rinas dhe u hip në një avion të linjës ajrore ‘Air Albania’ me destinacion Stambollin.
Policia e Shtetit e përshkroi zyrtarisht dëbimin si një procedurë ligjore ndaj një shtetasi të huaj që kishte shkelur ligjet shqiptare. Ndryshe nga policia shqiptare, agjencia shtetërore e lajmeve turke, Anadolu, e deklaroi se dëbimi i Harun Çelik ishte një operacion i kryer nga shërbimet sekrete turke për kapjen e një anëtari të FETO-s, inicialet me të cilat lëvizja Gulen njihet në Turqi dhe që konsiderohet si organizatë terroriste nga Erdogan.
Ngjarja dhe pikëpyetjet e ngritura mbi ligjshmërinë e operacionit kanë vënë në diskutim kredencialet e Shqipërisë si një vend demokratik.
Partia Demokratike në opozitë sulmoi kryeministrin Edi Rama duke kërkuar transparencë për operacionin ndërsa eurodeputetja Ramona Strugariu ngriti çështjen nëse Shqipëria ka shkelur Konventën e Këshillit të Europës mbi ekstradimet.
Sipas medias turke, Çelik gjendet aktualisht në stacionin policor të Stambollit dhe pritet të përballet në gjykatë me akuzën e të qenit anëtar në një organizatë terroriste, të qenit udhëheqës në një organizatë terroriste, të financimit të terrorizmit dhe të spiunazhit ndërkombëtar kundër shtetit turk. Këto janë akuzat që ngrihen zakonisht ndaj personave të sjellë pas në Turqi nga Shërbimet Sekrete Turke.
Pas raportit të Anadolu, pyetur nga BIRN, Endri Fuga, zëdhënësi i Kryeministrit Edi Rama hodhi poshtë lajmin si imagjinar ndërsa theksoi se Policia e Shtetit thjeshtë ka përzënë një individ të huaj “siç ndodh me këdo e kudo”.
Policia e Shtetit nuk iu përgjigj pyetjeve të BIRN mbi ligjshmërinë e veprimeve të saj në këtë rast, duke thënë se do të publikojë një deklaratë zyrtare më vonë sot.
BIRN pyeti policinë nëse në operacionin e “përzënies së Çelik” ka pasur apo jo prani të oficerëve turq, siç raportohet nga media turke dhe nëse shërbimet sekrete turke janë lejuar apo jo nga policia shqiptare të kryejnë një operacion rrëmbimi. BIRN pyeti gjithashtu nëse policia ka nisur ndonjë verifikim të procedurave të zbatuara nga punonjësit e saj në lidhje me pretendimet e avokatit mbrojtës të Çelik se ai ka kërkuar strehim politik në Shqipëri. Deri në orën e publikimit të këtij lajmi, nuk ka pasur deklaratë të tillë.
Çelik u arrestua fillimisht në Shqipëri në korrik 2019, kur po përpiqej të ikte nga Kazakistani për në Kanada duke përdorur dokumente false. Ai pranoi fajin në gjykatë dhe u dënua për përdorim të dokumenteve të falsifikuara. Në përfundim të dënimit ai u lirua nga burgu më 1 janar, por u vendos menjëherë në një fluturim drejt Turqisë disa orë më vonë. Një burim nga grupet guleniste që jetojnë në Shqipëri, konfirmoi për BIRN afërsinë e Çelik me këtë lëvizje.
Pyetur nga BIRN menjëherë pas ngjarjes, zëdhënësi i Policisë së Shtetit Gentjan Mullai e përshkroi atë si një procedurë normale që ndiqet në rastet e individëve të huaj që kanë hyrë ilegalisht në territorin e Shqipërisë.
“Personi ka qenë në burg pasi është kapur nga policia kufitare e Rinasit me dokumente false. Në zbatim të ligjit “për të Huajt” do [të] dëbohet,” tha zëdhënësi Gentian Mullai.
Gjithsesi, pyetur më tutje për të shpjeguar nëse Çelik ka kërkuar apo jo strehim politik në Shqipëri, një procedurë që mund të kishte shmangur përzënien e tij të menjëhershme, Mullai refuzoi të përgjigjet.
Zyra e kryeministrit Edi Rama, i cili ka qenë në terma të ngrohtë me Presidentin e Turqisë Recep Tajip Erdogan përgjatë viteve të fundit, refuzoi të komentojë mbi çështjen duke sugjeruar se kemi të bëjmë me një procedurë policore dhe jo me një vendim politik të autoriteteve shqiptare.
“Ky është një aktivitet mirëfilli ligjor nën drejtimin Policisë së Shtetit dhe në bazë të kompetencave të saj,” tha Fuga.
Gjithsesi, Alban Bengasi, një avokat që ka përfaqësuar Çelik, i tha Zërit të Amerikës se klienti i tij ka kërkuar azil politik në Shqipëri dhe se për rrjedhojë, veprimet e policisë për përzënien e tij ishin të paligjshme.
Ramona Strugariu, një anëtare e Parlamentit Europian, kritikoi përzënien e Çelik në një postim në Twitter, duke iu referuar shkeljes së mundshme të nenit 19, pika dy të Kapitullit të Këshillit të Europës për të Drejtat Themelore.
BIRN dërgoi pyetje shtesë te Policia e Shtetit dhe Zyra e Kryeministrit Edi Rama të premten, duke e pyetur nëse pretendimet e Anadolu për një operacion të Shërbimeve Sekrete Turke ishin të vërteta apo jo.
Zëdhënësi i Policisë së Shtetit Gentian Mullai refuzoi të përgjigjet, duke thënë se policia do të dalë me një njoftim zyrtar më vonë.
Endri Fuga nga zyra e kryeministrit përsëriti pretendimin se ky është një rast individi të huaj të përzënë nga vendi, duke hedhur poshtë sugjerimet se detyrimet ndërkombëtare të Shqipërisë për mbrojtjen e të drejtave të njeriut janë shkelur.
“Shtetasi në fjalë është një individ që ka hyrë me dokumente fallco në Shqipëri dhe si i tillëështë përzënë nga vendi, ashtu siç [ndodh] me këdo e kudo. Të tjerat janë përralla që s’kanëasnjë lidhje me të vërtetën dhe me qeverinë e Shqipërisë,” tha Fuga.
“Do të lutesha që të mos i fryni kot më kot një zjarri imagjinar me shërbime sekrete, rrëmbime dhe ndryshime në politikën e shtetit shqiptar në lidhje me të drejtat e njeriut,” shtoi ai.
Shkelje e detyrimeve ndërkombëtare?
Partia Demokratike në opozitë kërkoi sqarime menjëherë pas ngjarjes, duke ngritur pyetjen nëse veprime të tilla janë apo jo nëpërputhje me ligjin shqiptar dhe detyrimet ndërkombëtare.
“Është prioritare për çdo vend demokratik, veçanërisht në procesin e integrimit europian, të respektojë këto parime, të drejta e detyrime. Shkelja e tyre është kthyer në rregull për qeverinë e korruptuar dhe të inkriminuar të Edi Ramës,” deklaroi PD.
Shqipëria ka qenë vazhdimisht nën presion nga Turqia për të luftuar lëvizjen Gulen, një lëvizje e shtrirë në të gjithë botën e ndjekësve të predikuesit islamik Fetullah Gulen, i cili aktualisht jeton në SHBA. Presidenti i Turqisë Erdogan pretendon se lëvizja është organizatorja e grushtit të dështuar të shtetit në vitin 2016, në të cilin 251 persona u vranë. Gulen hedh poshtë akuzat.
Pavarësisht presionit për të luftuar Lëvizjen Gylen, e cila dyshohet se kontrollon një rrjet institucionesh arsimore private në Shqipëri dhe ka prani të fuqishme në Komunitetin Mysliman të Shqipërisë, entin kryesor të menaxhimit të jetës fetare të myslimanëve shqiptarë, Shqipëria ka përsëritur në mënyrë të vazhdueshme se do të respektojë detyrimet e veta ndërkombëtare për mbrojtjen e të drejtave të njeriut.
Ish-Ministri i Jashtëm i Shqipërisë, Ditmir Bushati, e deklaroi këtë politikë në një konferencë të përbashkët për shtyp në Tetor 2019 me Ministrin e Jashtëm të Turqisë Mevlut Cavusoglu, pasi ky i fundit kërkoi publikisht “dorëzimin e terroristëve” dhe mbylljen e shkollave të lidhura me Gulen.
“Shqipëria ka detyrë të respektojë dokumente të rëndësishme ndërkombëtare në lidhje me ekstradimet,” tha Bushati në atë kohë.
Bushati u shkarkua nga posti i ministrit dy muaj më vonë ndërsa zyrtarisht është zëvendësuar nga Edi Rama nga marsi i këtij viti.
Marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Turqisë kanë qenë historikisht të mira ndërsa më 2013, Rama përfshiu marrëdhëniet me Turqinë në prioritetet e qeverisë së tij për marrëdhëniet e jashtme në nivel rajonal. Para kësaj, politika rajonale e Shqipërisë ka qenë mbajtja e marrëdhënieve miqësore me Italinë dhe Greqinë, dy vendet që kanë rol disproporcional në ekonominë shqiptare, njëkohësisht përmes investimeve të huaja dhe tregtisë së jashtme, ashtu edhe si vende pritëse për qindramijëra migrantë shqiptarë.
Ndonëse Turqia ka një rol më të vogël ekonomik në Shqipëri përmes investimeve të huaja dhe tregtisë, roli i saj duket se është forcuar përmes projekteve që kryeministri shqiptar Edi Rama i ka pjesë të premtimeve të tij elektorale.
Pasi Erdogan hyri në konflikt të hapur me ish-aleatin e tij Fethullah Gulen në vitin 2016, ai i kërkoi zyrtarisht Shqipërisë të mbyllë shkollat guleniste në territorin shqiptar por kjo kërkesë u hodh poshtë haptazi. Vetë Edi Rama deklaroi se Shqipëria është vend i shtetit së së drejtës dhe nuk mund të veprojë në këtë mënyrë. Pasi dështoi në këtë kërkesë, një fondacion shtetëror turk i quajtur Maarif filloi një fushatë blerjesh shkollash private në Shqipëri.
Më herët këtë vit, Turqia ndihmoi Edi Ramën të krijojë një kompani ajrore të quajtur Air Albania, në të cilën, Tukish Airlines ka 49% të aksioneve por ka kontribuuar me avionë dhe paratë e nevojshme për ta vënë në punë.
Pas tërmetit të 26 Nëntorit në Shqipëri, Erdogan premtoi ndërtimin e 500 shtëpive për shqiptarët e mbetur të pastrehë ndërsa së fundmi ndihmoi Ramën të çojë përpara idenë e një aeroporti ndërkombëtar që Rama dëshiron të ndërtojë në zonën e vet elektorale, Vlorë.
Zëdhënësi i Ramës hodhi poshtë sugjerimin se ekstradimi i Çelik ka të bëjë me mbështetjen ekonomike të Erdogan për projektet e Ramës. Ai e cilësoi sugjerimin se ndihma ekonomike po kushtëzohet me luftën kundër mbështetësve të Gulen si “imagjinare”.
Gazetari Hamdi Firat Buyuk kontribuoi gjithashtu për ketë shkrim.
