Një foto e 11 protestuesve kuksianë në sallën e gjyqit me duart lart e të prangosura ka sjellë sot në vëmendjen e shqiptarëve me qindra imazhe të së kaluarës.

Ngjarjet reale të torturave, internimeve, ekzekutimeve, burgimeve, të vuajtura nga intelektualët, që cilësoheshin si “kërcënimi i kombit” e deri imazhe të qytetarëve të thjeshtë që burgun e bënin se ankoheshin për mungesëne  bukës, erdhën sot nëpërmjet kësaj fotoje të shkrepur në Gjykatëne  Apelit në Shkodër. Por në vend të personazheve të viteve 1945-1990, në foto janë 11 kuksianë që protestuan kundër varfërisë.

Gjyqet speciale (gjyqet e popullit) zhvilloheshin në kinema ose teatër apo salla të tjera të papërshtatshme. Një karakteristikë e gjyqeve speciale në komunizëm ishte shpejtësia e gjykimeve e cila mund të zgjaste maksimumi disa muaj, ndryshe nga disa vende të tjera komuniste, ku gjyqet zgjatën edhe deri në vitet 80’.

(Gjyqi i deputetëve, më shtator 1947 )

Edhe sot, e njëjta situatë. 23 qytetarë u arrestuan në mes të natës, pa mandat arresti, nga polica të maskuar që terrorizoi të madhe  të vogël mesnatën e 1 Prillit. Asnjë familjar nuk u vu në dijeni se ku u dërguan të arrestuarit. Avokati i Popullit deklaroi një ditë më pas se 23 protetsuesit ishin trajtuar në mënyrë ç’njerëzore në ambjentet e paraburgimit. U lanë pa ushqim, thuhet në raportin e Avokatit të Popullit. Dalja e tyre në gjykatë u mbajt e fshehtë deri ën orëne  fundit. Afati 72 orësh për njohjen me masën e sigurisë u shkel. Vendi se ku do të mbahej seanca u njoftua me qëllim Kukësi, ndërkohë që mëngjesin e 4 Prilllit të gjithë të arrestuarit u gjykuan në Gjykatën e Tiranës. Gati 1 mijë policë rrethuan gjykatën në një perimetër sa të 10 stadiumeve. Brenda sallës tensioni për marrjen e një vendimi nën presionin e familjarëve gjyqtarëve iu shtua edhe ai i 38 policëve që nuk lejuan as mediat të ndiqnin nga afër gjykimin. E në fund të seancës së 4 prillit, 11 nga kuksianët, shumica e të cilëve kryefamiljarë me ndihmë ekonomike u mbajtën në burg, dhe 2 të tjerë në arrest shtëpie.

(Gjyqi i Klerikëve)

Për të ardhur te fotoja e sotme, komenti do të ishte i tepërt. Personazhe si grupi i intelektualëve që “dështuan” të thanin kënetën e Maliqit në vitin 1947 (Dy inxhinierë u varën në litar, 5 u pushkatuan mes tyre dhe një femër shtatëzënë dhe dhjetra u burgosën), i kanë lënë vendin 11 kuksianëve që u bënë simbol i reagimit ndaj varfërisë.