Intervistë e Kryetarit të Partisë së Lirisë, z.Ilir Meta për median prestigjiozen turke “Independent Türkçe”

Intervistoi: Sinan Baykent

Ilir Meta, i cili ka mbajtur më parë detyrat e larta shtetërore të ministrit, Kryeministrit, Kryetarit të Kuvendit dhe së fundi të Presidentit të Republikës së Shqipërisë mes viteve 2017 dhe 2022 , është një burrë shteti me shumë përvojë.

Me Metën biseduam për Partinë e Lirisë, për Shqipërinë, sigurisht për Kosovën, Luginën e Preshevës, zgjedhjet e ardhshme presidenciale në Maqedoninë e Veriut dhe diasporën shqiptare.

Çështja e “shpopullimit” të Shqipërisë” që ai thekson është veçanërisht vendimtare dhe serioze – madje duke e vënë në dukje si një problem kombëtar. 

Zoti Meta, ju i riktheheni politikës aktive pasi keni qenë President i Shqipërisë. Ju jeni sot në opozitë. Cilat janë vlerat dhe parimet bazë politike që mbron Partia e Lirisë, kryetar i së cilës ju jeni? Le të fillojmë me një përmbledhje të shkurtër...

Vlerat thelbësore të Partisë së Lirisë përqendrohen rreth tre shtyllave kryesore. Prioriteti i parë është ringjallja e institucioneve demokratike përmes zgjedhjeve të lira dhe të ndershme. Ne duam që të respektohet Kushtetuta dhe ligjet e vendit.

Së dyti, duke eliminuar sistemin oligarkik në ekonomi, rivendoset rendi i tregut të lirë dhe parimi i barazisë së mundësive. Kjo është e rëndësishme sepse ne e konsiderojmë zhvillimin ekonomik, një shpërndarje më të mirë dhe më të drejtë të të ardhurave dhe me një cilësi më të lartë jetese për qytetarët, së bashku me shërbime më të mira arsimore dhe shëndetësore, si thelbësore për ndalimin e largimit tragjik të popullsisë që po përjeton vendi.

Së treti, Partia e Lirisë është seriozisht e angazhuar për të përshpejtuar integrimin e vendit në Europë dhe për të forcuar kontributin e Shqipërisë si anëtare e NATO-s, si faktor paqeje, stabiliteti dhe zhvillimi në rajon dhe më gjerë.

Ne gjithashtu i kushtojmë rëndësi marrëdhënieve dypalëshe dhe pjesëmarrjes në organizatat rajonale dhe ndërkombëtare. 

Prioriteti kryesor i Partisë së Lirisë është forcimi i identitetit kombëtar, gjuhësor, trashëgimisë kulturore dhe historike, që mund të konsiderohet si një kontribut i çmuar për vlerat e përbashkëta europiane.

Shqipëria funksionon si një urë lidhëse në rajon ndërmjet Perëndimit dhe Lindjes. Në dritën e këtij roli historik, duke marrë parasysh epideminë e Covid-19 dhe tensionet gjeopolitike që bota ka përjetuar kohët e fundit, a ka ndonjë përpjekje apo iniciativë specifike diplomatike që mendoni se do të forcojë pozicionin e Shqipërisë?

Aktualisht funksionojnë shumë procese, iniciativa dhe platforma, veçanërisht Procesi i Berlinit. Këto forcojnë bashkëpunimin dhe shkëmbimet e shumëanshme në rajon. Për më tepër, nisma rajonale janë duke u zhvilluar për të rritur marrëdhëniet midis rajonit dhe vendeve përreth.

Por për mendimin tim, çështja kryesore është cilësia e pjesëmarrjes në procese të tilla. Me fjalë të tjera, është ajo çfarë këto iniciativa sjellin në këto vende dhe ajo çfarë i ofrojnë vendeve në aspektin ekonomik, social apo të sigurisë.

Për shembull, nëse e organizojmë ekonominë rreth një grushti oligarkësh, nuk mund të kontribuojmë shumë në zhvillimin ekonomik të rajonit. Nëse ne nuk mund të parandalojmë uljen prej 25-30 për qind të popullsisë së vendit në 10 vitet e fundit, do të përjetojmë patjetër një dështim serioz në sigurimin e zhvillimit social për qytetarët tanë.

Nëse Shqipëria po përkeqësohet vazhdimisht në renditjen e indeksit të korrupsionit, do të thotë se nuk kemi arritur të krijojmë një klimë investimi. 

Nëse në vend pastrohen para dhe aktivitete të ndryshme kriminale gjejnë një strehë të sigurt, atëherë, jemi larg nga kontributi që duhet të japim për sigurinë e përbashkët, përkundrazi po e dëmtojmë atë.

Unë e kuptoj që ju jeni të ndjeshëm për ruajtjen e strukturës demografike me zvogëlimin e popullsisë. Le të flasim për marrëveshjen e fundit të migracionit mes Tiranës dhe Romës. Çfarë mendimi keni për pasojat e mundshme të kësaj marrëveshjeje, duke qenë se i lejon Italisë të kthejë afërsisht 35 mijë emigrantë të paligjshëm në vit në kampe speciale dhe se ka kritika të konsiderueshme rreth kësaj marrëveshjeje?

Italia është një partner strategjik i Shqipërisë dhe një mik i ngushtë në kohë të vështira. Ndaj e mbështes gjithmonë forcimin e bashkëpunimit me Italinë në të gjitha nivelet. Sa i përket marrëveshjes së fundit të migracionit, pikësëpari mungon aspekti i transparencës së çështjes.

Po kështu është e qartë se kryeministri shqiptar ka një qëndrim autoritar. Sepse atij nuk i interesojnë pasojat e brendshme dhe kapacitetet lokale të vendit për të përballuar një operacion kaq kompleks. Natyrisht, kjo çështje ka edhe një dimension ligjor. Sidomos ndjeshmëritë që dalin nga Brukseli për këtë çështje janë mjaft shqetësuese.

Ndërsa jemi në temën e Brukselit, do të doja të flisja pak për anëtarësimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian (BE). Mendoni se janë të besueshme perspektivat se Shqipëria do të bëhet një ditë anëtare e plotë e BE-së? Për më tepër, a e gjeni të sinqertë BE-në në angazhimet e saj ndaj shqiptarëve në përgjithësi? 

Integrimi europian i Shqipërisë ka qenë ylli im polar gjatë gjithë karrierës sime politike. Për këtë kam kontribuar në të gjitha detyrat publike që kam ushtuar.

Shqipëria ishte një nga vendet e para në rajon që nisi marrëdhëniet me BE-në. Megjithatë, sot është një nga vendet e fundit në rajon për sa i përket marrëdhënieve me BE-në. Ka pasur pak progres drejt anëtarësimit në BE në 10 vitet e fundit.

Demagogjia e Kryeministrit dhe e Qeverisë e paraqet integrimin në BE thjesht si çështje vendimesh gjeopolitike. 

Jo nuk është! Integrimi në BE ka të bëjë kryesisht me arritjen e disa standardeve dhe përfundimin e reformave për këtë qëllim.

Ne konstatojmë se në fakt jemi shumë prapa në fushat ku duhet të arrijmë standardet dhe reformat. Jemi në një fazë ku institucionet demokratike, duke filluar nga zgjedhjet e lira dhe të ndershme, janë gërryer. 

Në ekonomi është vendosur një sistem oligarkik dhe nuk mbrohen ligji, prona dhe të drejtat e tjera të qytetarëve tanë.

Greqia ka një hije edhe në marrëdhëniet e Shqipërisë me BE-në. Mund të renditen shumë tema, veçanërisht mosmarrëveshjet për kufijtë detarë dhe kërkesat për dëmshpërblim për të drejtat e dhunuar të shqiptarëve çamë në të kaluarën. Çfarë mendoni për këtë tension të vazhdueshëm mes Shqipërisë dhe Greqisë?

Ajo që është veçanërisht e trishtueshme është se çështjet që në fakt kanë origjinë dhe natyrë të ndryshme etiketohen si "tensione midis vendeve". Më lejoni të sqaroj.

Unë si President kam qenë i interesuar për çështjen e kufirit detar për një kohë shumë të gjatë. E këshillova Qeverinë aktuale që të veprojë me transparencë në përputhje me Kushtetutën, procedurat ligjore, ligjet dhe publikun.

Qeveria nuk bëri asgjë nga këto. Për më tepër, duke çuar në Gjykatën Ndërkombëtare këtë çështje, e cila ishte temë e bisedimeve dypalëshe me Greqinë, mendoj se e komplikoi situatë edhe më tepër nga sa ishte.

Përsa i përket çështjes së shqiptarëve çamë. Ky problem buron nga historia, veçanërisht nga Lufta e Dytë Botërore. 

Mendoj se i kemi të gjitha mundësitë dhe mjetet për ta zgjidhur njëherë e përgjithmonë këtë çështje. Unë besoj se interesat tona dhe potenciali i bashkëpunimit me Greqinë janë më të mëdha sesa të këmbëngulësh për ta lënë çështjen pa zgjidhje. 

Ndërkohë që po ecim përpara në linjën e BE-së, le të vazhdojmë me nismën “Ballkani i Hapur” . Kishte disa që e quajtën projektin "një alternativë ndaj BE-së" dhe të tjerë që e përshkruan atë si "fantazma e Jugosllavisë" . Shqiptarët e Kosovës dhe boshnjakët në veçanti e kundërshtuan nismën, duke argumentuar se ajo mund të lejojë Beogradin të dominojë rajonin. Cili eshte mendimi juaj?

Nga ana ime, unë e shoh Ballkanin e Hapur si një tejkalim diplomatik. Një nismë joreale. Për më tepër, ekziston edhe mungesa e aftësisë për të kuptuar pasojat e mundshme.

Procesi i Berlinit është një format tashmë ekzistues i bashkëpunimit dhe integrimit rajonal. 

Jam i bindur se kemi një mungesë vullneti të qartë të Qeverisë për të kontribuar në mënyrë adekuate në këtë proces dhe për ta mbështetur ashtu siç duhet dhe nuk e përjashtoj mundësinë e një axhende të fshehur. 

Jam i kënaqur që Procesi i Berlinit kohët e fundit është rikthyer në rrugën e duhur.

Shpresoj gjithashtu se BE-ja do të jetë e ndjeshme në mbrojtjen e këtij Procesi dhe do të marrë pjesë në projekte që synojnë heqjen e të gjitha pengesave jofizike ndaj pllakave - si lidhja, integrimi, bashkëpunimi - që janë të rëndësishme për gjashtë shtetet e Ballkanit Perëndimor.