EUROSTAT, prodhuesi kryesor zyrtar i statistikave të BE-së, përpiloi së fundmi një vlerësim për cilësinë e statistikave shqiptare, nëse ato janë në përputhje me standardet e BE, sipas Kodit të Praktikës së Statistikave Evropiane.

Sipas raportit zyrtar të lëshuar për Shqipërinë, ekipi i ekspertëve të EUROSTAT vlerëson se statistikat shqiptare në një masë të madhe përputhen me standardet europiane.

Sistemi Kombëtar i Statistikave (NNS) të Shqipërisë përbëhet nga Instituti i Statistikave (INSTAT), Banka e Shqipërisë dhe Ministria e Ekonomisë dhe Financave.

Ekspertët e EUROSTAT kanë konstatuar se INSTAT gëzon një nivel të lartë besimi dhe respekti dhe se pavarësia e tij është pranuar gjerësisht. Vlerësuesit evidentuar se reputacioni i INSTAT është më i lartë se i aktorëve të tjerë institucionalë në vend.

Ekipi i vlerësimit rekomandoi se INSTAT duhet të rrisë më tej transparencën ku duhet të rritet më tej transparenca e veprimtarisë së Këshillit të Statistikave.

Megjithatë ekipi i Vlerësimit lëshoi 24 rekomandime për përmirësimin e mjedisit dhe cilësisë së statistikave të Shqipërisë si më poshtë:

1. INSTAT duhet vlerësojë statistikat e prodhuara nga ministritë dhe agjencitë e tjera. Këto statistika duhet të mbahen në një llogari nga Zyra Qendrore e Statistikave, e cila duhet ë krijojë një listë më të gjerë të statistikat zyrtare. (Statistikat Evropiane të Kodit të Praktikës, Koordinimi.)
2. INSTAT duhet të krijojë një komitet të statistikave zyrtare. Komiteti duhet të kryesohet nga Drejtori i Përgjithshëm i INSTAT-it, dhe anëtarët duhet jenë përfaqësuesit më të lartë të prodhuesve të tjerë të statistikave. (Statistikat Evropiane, Kodi Praktikës, Parimi 11)
3. INSTAT-i duhet të krijojë dhe të mbajë një portal të përbashkët të shpërndarjes të të gjithë statistikave zyrtare. (Statistikat Europiane, Kodi i Praktikës, Parimi 15.)
4. INSTAT duhet të publikojë një kalendar të përbashkët publikimi, duke treguar dhe monitoruar datën dhe kohën e publikimit. (Statistikave Evropiane, Kodi i Praktikës, indikatori 6.5).
5. INSTAT-i duhet të koordinojë dhe publikojë një raport vjetor të detajuar që përshkruan progresin në zbatimin e programit pesëvjeçar të statistikave zyrtare. (Statistikat Europiane, Kodi e Praktikës, Treguesi 1.5 )
6. INSTAT-i duhet të ushtrojë të drejtën për të reaguar publikisht ndaj keqpërdorimit ose keqinterpretimit të statistikat zyrtare, duke lëshuar deklarata publike. (Statistikat Evropiane, Kodi të Praktikës, Parimi 1)
7. INSTAT duhet të krijojë një Komision të Brendshëm të Konfidencialitetit. Ky komision duhet të ofrojë udhëzime praktike për stafin se si të mbrohet konfidencialiteti në përpunim dhe shpërndarjen e statistikave; dhe të publikojë një Politikë të Konfidencialitetit në faqen e saj të internetit duke shpjeguar, në terma të thjeshtë, palët e interesuara (ofruesit e të dhënave administrative, hulumtuesit që hyjnë në mikrodatat) se si ata sigurojnë se konfidencialiteti është në rregull mbrojtur. ((Në zbatim të Kodit të Praktikës, Parimi 5).
8. INSTAT duhet të marrë përsipër të aplikojë legjislacionin mbi akte të tjera legjislative, duke përfshirë Ligjin për Arkivat dhe Ligjin për të Drejtën e informimit. Nëse besueshmëria ligjore tregohet e rrezikuar, INSTAT duhet ti propozojë ndryshime legjislative në Qeverinë e Shqipërisë për të siguruar se konfidencialiteti statistikor është i mbrojtur siç duhet. (Në zbatim të Kodit të Praktikës, Parimi 5).
9. INSTAT duhet të zhvillojë më tej kuadrin e tij të menaxhimit të cilësisë duke krijuar një komitet drejtues të cilësisë. Menaxhimi i cilësisë duhet të përqendrohet në projektet që janë e nevojshme për të mbështetur aktivitetet në të gjitha fushat, duke përfshirë edhe publikimin e një deklarate të cilësisë. (Statistikat Evropiane, Parimi 4).
10. INSTAT duhet të rrisë përdorimin e teknikave elektronike të grumbullimit të të dhënave dhe zvogëlimin burimet e dedikuara për intervistimin në sondazhet ndaj familjeve dhe biznesit (European statistikat Kodi i Praktikës, Treguesi 10.2).
11. Për të rritur efiçencën e kostos, INSTAT duhet të synojë të përdorë shërbimin postar sa më shumë të jetë e mundur për pyetësorët në sondazhet e biznesit. (Kodi i Praktikës i Statistikave Evropiane, Parimi 10).
12. INSTAT duhet t’i propozojë organizatave përkatëse, se të dhënat e bizneseve marrin parasysh llogarinë zyrtare. (Statistikat Evropiane, Kodi i Praktikës, Treguesi 10.2).
13. Njësia metodologjike e INSTAT-it duhet të ofrojë udhëzime metodologjike që janë e përshtatshme për të gjitha produktet bujqësore dhe duhet të azhurnojnë udhëzimet periodikisht. (Statistikat Evropiane, Kodi i Praktikës, Parimi 7).
14. Për të ulur kostot, duke përfshirë kostot e trajnimit dhe mbështetjes, INSTAT duhet të racionalizojë një sërë mjetesh iT( Parimet 7 dhe 10).
15. INSTAT-i duhet të planifikojë zbatimin e hapave për harmonizimin e proceseve statistikore drejt procesit të përgjithshëm të statistikave të biznesit, në bashkëpunim me NSI të tjera ku është e mundur (Parimi 7).
16. INSTAT duhet të hartojë udhëzime për rishikime metodologjike, duke përfshirë vetëvlerësimin dhe auditimit statistikor. Duhet të hartohet një plan për të aplikuar rishikime në INSTAT gjatë viteve të ardhshme (Indikatori 4.4).
17. INSTAT-i duhet të caktojë një afat kohor për çdo produkt dhe duhet të monitorojë dhe raportojë progresin. (Statistikat Evropiane të Kodit të Praktikës, treguesi 13.1).
18. INSTAT-i dhe prodhuesit e tjerë të statistikave duhet të masin barrën e përgjegjësisë në mënyrë sistematike për të gjitha anketat e tyre. Menaxhmenti i lartë duhet të monitorojë nbarrën dhe të caktojë objektivat për reduktimin e saj me kalimin e kohës (Parimi 9).
19. INSTAT duhet të krijojë një sistem gjithëpërfshirës që mundëson vlerësimin e shpenzimeve për industrinë bujqësore, dhe duhet të përdorin informacionin për qëllime të menaxhimit, përfshirë krahasimin e efikasitetit dhe kosto-efektivitetit. (Kodi i Praktikës, treguesi 10.1).
20. Këshilli statistikor duhet të jetë më prezent në publik. Agjenda, procesverbalet dhe ku është mundur, dokumentacioni i Këshillit statistikor duhet të publikohet në faqen e internetit të INSTAT-it (Kodi i Praktikës, treguesi 11.1.).
21. INSTAT duhet të krijojë një sistem të përhershëm për fushat kryesore. (Kodi i Praktikës i Statistikave Evropiane, Treguesi 11.1)
22. Me qëllim të ngritjes së vetëdijes për statistikat zyrtare, INSTAT duhet të punojë më aktivisht me gazetarët dhe mediat, duke ofruar seminare, qoftë edhe takime informale. Një faqe e dedikuar e internetit të INSTAT-it duhet të sigurojë mediave informacion të përshtatshëm për qëllimet e saj. (Statistikat Evropiane. Parimi 15).
23. INSTAT-i duhet të përmirësojë rezultatet e publikimeve statistikore. (Treguesi 15.1.).
24. INSTAT duhet të vazhdojë të forcojë bashkëpunimin me botën akademike nga zhvillimin e metodologjive, bashkëpunimin në prodhimin e statistikave zyrtare, dhe duke përdorur mikrodata për analiza më të thella. INSTSAT duhet të caktojë një zyrë të veçante për koordinimin dhe bashkëpunimin me akademinë. Një faqe e dedikuar e INSTAT duhet të komunikojë me botën akademike dhe hulumtuesit. (Kodi i Praktikës i Statistikave Evropiane, indikatori 7.7).