Atdheu, “toka ku të ka rënë koka”, siç shprehej Çajupi. Gjithmonë e kam vrarë mendjen se përse kjo fjalë, është e shkruar në gjenet e mia, shfaqet gjithnjë, edhe atëherë kur s’e pret, edhe pse kam udhëtuar në shumë vende, në vende që vërtetë i dua, si Italinë, ose Austrinë, për shembull. Si mundet që një fjalë të ketë një peshë kaq të madhe te ty, kur ti nuk e zgjedh vendin ku lindesh, nuk i zgjedh as prindërit, as familjen ku rritesh, as gjuhen që flet. Gjithçka është krejtësisht rastësore dhe prapë, ti ndjehesh i robëruar nga kjo rastësi, madje edhe kur të shkakton vuajtje të vazhdueshme? Latinët patën thënë : “Ubi bene ibi patria”. Si me thanë shqip: “Atje ku asht ma mirë për mua, atje asht atdheu im.” Unë nuk kam mundur ta gëlltis këtë, ta ndjej veten kështu, edhe pse jam orvatur ta bëj. Dhe e kam vrarë mendjen pse. Gjithçka nis me fëmijërinë, me kohën kur ke filluar të marrësh mend, të shqiptosh fjalët e para, kur ke filluar të lozësh në oborr, të njohësh pak e nga pak njerëzit që ke pranë e të rrethojnë me dashuri, botën që të shfaqet para syve. Gjithçka fillon atëherë kur ke filluar të thuash nana ime, baba im, gjyshi im, motra ime, oborri im, shtëpia ime, kopshti im, arat e mia, kodrat e mia, pyjet e mia, livadhi im, pemët e mia, pjergullat e mia, lulet e mia, lumi im, përrenjtë e mi, krojet e mia, fjalët me të cilat ke filluar të shprehesh veten, atë që ndjen, atë që mendon. Gjithçka vjen e përkryer te ty, dhe një ditë, kur ti jeton në një vend tjetër, gjithçka e fëmijërisë vetëm sa rritet e përsoset brenda teje, në shpirtin dhe imagjinatën tënde. Këtu mendoj se zë fill edhe atdheu, këtu rritet e projektohet brenda teje, për të mos u çliruar kurrë prej tij. Ti ikën larg, shkon në një vend tjetër, jeton në një qytet tjetër, në një shtet tjetër, po ai nuk të ndahet, është aty me ty, brenda teje, klith vazhdimisht e të fton të kthehesh aty nga ku u nise. Dhe ti kthehesh dhe sheh, se qershia e vjetër që e pati mbjellë dikur gjyshi yt nuk është më, se gështenjën treqind vjeçare e ka goditur vetëtima dhe është tharë, se pjergullën e vjetër, që mbulonte me hije gjysmën e oborrit e ka zhdukur një sëmundje e panjohur. Ti vjen dhe shtangesh i pushtuar nga një dhembje e pashpjegueshme, ndjehesh i humbur, i huaj. Atdheu që ke parasysh nuk është atdheu që ke brenda vetes, në shpirtin dhe imagjinatën tënde. Dhe brezit tim i filloi shpejt kjo mbytje e atdheut, kjo krasitje dhe tkurrje e tij. Socializmi, si regjim apatrit, filloi ta tkurrte me dhunë atdheun. Arat nuk janë më të tuat, kopshti nuk është më i yti, mali, lumenjtë, fushat, kodrat, të gjitha janë të të gjithëve. Asgjë nuk është më e jotja. Vendi im, atdheu im dhe i të gjithëve ne, që jemi shqiptarë, duket si një atdhe i mallkuar me eksod. Vetëm ikje, ikje, ikje nga sytë këmbët, jo me ditë e muaj, por me shekuj. Një shkretim që të ngjeth mishin. Shkaqet janë të ndryshme, herë jashtë e herë brenda nesh. Por as në shekullin e njëzetenjë, ne nuk kemi mundur ta bëjmë vendin tonë të jetueshëm. Nuk kemi mundur ta përmbushim atë porosi amanet të profesorit amerikan Harry Fultz: “Bëjeni vendin tuaj të jetueshëm!”. Ndaj atdheu është dhembje, dhembje e pashërueshme brenda meje, edhe pse Fishta i papërsëritshëm këndonte “Se përqark ksaj rrotukullije/ Si Shqypnija vend nuk ka”.

 (Pjese nga intervista e botuar në “Koha Ditore”)