MARK MARKU

Atentati i pak ditëve më parë me pasojë plagosjen e prokurorit Arjan Ndoja, shoferit të tij Andi Maloku dhe bashkudhëtarit të tyre Muharremi, të identifikuar nga mediat si “i forti i Shijakut” ka shkaktuar me të drejtë shumë dyshime e polemika lidhur me aktorët e përfshirë në këtë atentat dhe motivet që i kanë udhëhequr drejt tij.

Ky atentat nuk është domethënës vetëm për faktin se viktimë e tij ka qenë një prokuror, edhe pse normalisht në vetvete do të duhej të ishte shokues një rast i tillë, pasi çfarëdo qofshin arsyet dhe personat e përfshirë në të, një atentat ndaj një funksionari të sistemit të drejtësisë është shenjë e fortë paralajmëruese për një shtet që e konsideron veten të tillë. Ky është atentati i parë, i parë dhe i njohur nga të gjithë. S’ka nevojë për komente.

Por rasti paraqitet mjaft i ndërlikuar pikërisht prej një rrethane që lidhet me prokurorin ndaj të cilit është kryer atentati. Siç tashmë dihet, prokurori Ndoja kishte drejtuar hetimet ndaj drejtorit të kadastrës së Durrësit, Liridon Pula, të cilit në Gjykatën e Durrësit i është dhënë masa e sigurisë “Arrest në burg”, i akuzuar bashkë me paraardhësit e tij për abuzime në dhënien e titujve të pronësisë në Gjirin e Lalëzit. Normalisht, deri këtu nuk do të kishte asgjë të veçantë sikur, pa pritur në mbështetjeje të drejtorit të Kadastrës së Durrësit të mos ishin deklaruar publikisht dy prej figurave më të larta të ekzekutivit shqiptar: kryeministri Edi Rama dhe zëvendësi i tij, Erion Braçe. Si asnjëherë tjetër në historinë postkomuniste të shtetit shqiptar, vetë Kryeministri dhe zëvendësi i tij u deklaruan publikisht në mbrojtje të të akuzuarit dhe filluan një sulm të ashpër kundër prokurorit të çështjes Ndoja.

Kjo ngjarje në fakt ishte atentati i dytë: atentat kundër sistemit të drejtësisë. Sepse nuk ka shtet ligjor në botë ku Kryeministri dhe zëvendësi i tij shprehen publikisht në favor të një personi të akuzuar dhe në proces gjykimi nga njëra anë, e nga ana tjetër hapin një proces gjykimi publik kundër një funksionari të drejtësisë, që ka një rol kyç në hetime. Më e pakta, kjo mund të quhej intimidim i organeve të drejtësisë nga shefat e ekzekutivit. Dhe nëse vërtetë do të kishim shtet ligjor, Kryeministri dhe zëvendësi i tij do të duhej të ishin thirrur në gjyq. Edhe sikur të besonim se ata kanë pasur qëllimin e mirë “për të mbrojtur” një funksionar “të ndershëm”, para një “prokurori të korruptuar”, prapëseprapë pikërisht ata duhej të shkonin në gjyq si të akuzuar për presion ndaj institucioneve të drejtësisë.

Ngjarja ka marrë përmasa të shumëfishta pikërisht falë kësaj ndërhyrjeje. Dhe siç është normale pyetja: pse një i shumëkërkuar në makinën e prokurorit të shtetit, po aq normale shtrohet edhe pyetja: pse zëvendëskryeministri i vendit shfaqet në Gjykatë dhe bën deklarata në favor të njërës palë në proces dhe pse Kryeministri sulmon në Parlament prokurorin e shtetit? A nuk do duhej që akuzat ndaj tij të shkonin në Gjykatë, ose a është e nevojshme të caktojë qeveria nëse një prokuror është i korruptuar ose jo, pikërisht në të njëjtën kohë kur për funksionarët e drejtësisë po zhvillohet procesi i vetingut? A nuk ngjan ndërhyrja e Kryeministrit dhe zëvendësit të tij si një mesazh për organet e “drejtësisë së re”, se organet “e pastruara” të drejtësisë mund të merren me këdo, por jo me ekzekutivin? Ky është atentati i dytë, edhe ky i parë dhe i komentuar kaq shumë nga të gjithë falë bujarisë së Kryeministrit Rama për ta bërë gjithçka publike. Ka shumë mundësi që “drejtësia e re” e reformuar përmes vetingut, të dështojë që pa lindur, nëse ajo do të jetë modeli i drejtësisë siç po na e ofron Rama.

Atentati i tretë është i padukshëm, i fshehur brenda sistemit tonë të korruptuar. Ai është shumëpërmasor: politik, ekonomik, shoqëror. Zhvillohet në formë seriale, shpërthen aty-këtu në formë spektakolare, zhduket për t’u shfaqur sërish. Në këtë kuptim, ky atentat është vetëm fasada e një sërë aferash ku pleksen njëri me tjetrin shumë aktorë. Procesi i hapur ndaj drejtorit të Kadastrës së Durrësit jo vetëm i ka kërcënuar njëherësh të gjithë këta aktorë, por edhe ka treguar se si makina e tyre funksionon dhe vihet në lëvizje sa herë gjëja shpërthen së jashtmi, aksidentalisht. Dhe, edhe pse nuk ka asnjë provë për përfshirjen e Kryeministrit apo të dikujt tjetër me pushtet në atentatin ndaj prokurorit, (logjikisht ata do të ishin personat e fundit të interesuar për eliminimin fizik të prokurorit, sidomos pas sulmeve publike të bëra ndaj tij), gjithë “interesi” i tyre për çështjen dhe gjithë “mllefi” i tyre ndaj prokurorit të bën të dyshosh se ka një pleksje aktorësh të larmishëm në aferat e pista: politikanë të lartë, grupe kriminale, biznesmenë, të zgjedhur lokalë, organet e ruajtjes së rendit dhe organet e drejtësisë, ku të gjithë së bashku bashkëpunojnë, bashkëndajnë dhe kacafyten për tri gjëra: pushtetin, pasurinë publike dhe paranë. Dëshmi të bashkëpunimit të tyre i kemi parë përmes zbulimeve të “Bild”-it, por në raste si ky, shohim se si ata funksionojnë, kur mekanizmi kriminal çekuilibrohet, sistemi del jashtë binarësh. Ky atentat tregon qartësisht minën me sahat në të cilën qëndron sistemi ynë i brishtë. Ai është i tmerrshëm sa për atë që shfaq hapur: brutalitetin dhe forcën e goditjes, po aq për atë që na e fsheh: mundësinë e shpërthimeve të tjera të ngjashme edhe më të shpeshta e më tronditëse në të ardhmen. Pika kritike ku kemi arritur është ulëritëse: industria e krimit po shfaqet si e vetmja alternativë për mirëqenien ekonomike të qytetarëve shqiptarë. Makina e krimit me makinën e shtetit janë bërë njësh. Timonieri vetëm dallohet qartë në këtë makinë që rend marramenthi drejt greminës.