Ambasadori italian për shumë vite në Shqipëri Paolo Foresti, mik i njohur i shqiptarëve i drejtohet Komisionit të Venecias për situatën e rëndë në Shqipëri. Voal.ch po e përcjell letrën e plotë si më poshtë në shqip dhe italisht:

“Zonja dhe zoterinj,

po ju shkruaj gjithashtu në emër të shumë qytetarëve që e ndjekin dhe e duan Shqipërinë, shumë prej tyre me origjinë shqiptare, të cilët muajt e fundit janë bashkuar në shoqata dhe grupe të mbledhura për të mbrojtur Teatrin Kombëtar të Tiranës.

Siç dihet, teatri u rrënua nga buldozerët në orën 4.30 gjatë natës, sikur njerëzit pa skrupuj zakonisht veprojnë kur kryejnë krimet e tyre, ndërsa disa intelektualë që ishin akoma brenda u përpoqën të kundërshtonin dhunën, madje duke rrezikuar edhe sigurinë e tyre personale. Një pjesë e historisë, kulturës dhe artit është shkatërruar duke ua mohuar qytetarëve rrënjët e tyre siç kishte ndodhur tashmë me simbolet e tjera të së kaluarës në Tiranë. Në fund të viteve ’30 të shekullit të shkuar, teatri dhe Tirana e re moderne ishin projektuar dhe ndërtuar me respektin më të madh për Tiranën e vjetër ballkanike.  Tani një spekulim tjetër ndërtimor i dënueshëm ka çuar në zhdukjen e një cope tjetër të qendrës kryesore të kryeqytetit, i cili ishte kursyer deri edhe nga vetë diktatori Enver Hoxha. Mendoni nëse në Romë do të shkatërrohej “il Foro Italico” me stadiumin prej mermeri për t’i lënë vendin një qendre moderne tregtare!

Kjo ngjarje e rëndë është pjesë e një situate të përgjithshme jashtëzakonisht shqetësuese: një parlament jo i plotë; administratat lokale në duart e një force të vetme politike; një gjykatë kushtetuese që për një kohë të gjatë është jo e plotë dhe joaktive; një shtyp i nënshtruar përpara çdo lloj shtrëngimi; një konflikt institucional që nuk premton asgjë të mirë. Tani nuk ka dialog midis palëve të ndryshme të vendit me një menaxhim shumë shqetësues të pushtetit, kjo e gjitha në një kohë kur Shqipëria do të duhet të afrohej me strukturat e saj politike dhe juridike, edhe si një organizimin administrativ i Bashkimit Evropian.

Kam jetuar në Shqipëri në vitet e vështira të periudhës së parë të postdiktaturës deri në kthesën dramatike të viteve 1996-1997 kur kontribuam në mënyrë thelbësore për të ndaluar luftën e rrezikshme civile që po merrte formë. Sigurisht që Shqipëria sot fatmirësisht nuk është më ajo e asaj kohe, por është e papranueshme që pas më shumë se 20 vitesh ne jemi dëshmitarë të përsëritjes së situatave të rënda siç është ajo aktuale, në vend që të ecet dhe përparohet drejt integrimit në Evropë. Është detyrë, unë do të thoja është një detyrim i institucioneve evropiane dhe vendeve anëtare individualisht, veçanërisht atyre tradicionalisht më afër, që të angazhohen seriozisht me shqiptarë të të gjitha tendencave për të krijuar shpejt kushtet për aderimin përfundimtar të këtij vendi të vogël, por të rëndësishëm në Evropë.

Ballkani është një pjesë thelbësore e kontinentit tonë, sikur ka treguar historia e dy shekujve dhe nuk mund të vazhdojë të jetë një arsye për destabilizimin politik dhe më gjerë.

Faleminderit në emër të shumë bashkëqytetarëve shqetësimet e të cilëve unë po i përcjell.

Punë të mbarë,

Paolo Foresti

Komisionit të Venecias”

—————-

4 giugno 2020

Gentili Signori,

vi scrivo anche in nome di tanti cittadini che seguono ed amano l’Albania, molti dei quali di origine albanese, che hanno aderito in questi ultimi mesi ad associazioni e gruppi riunitisi per la difesa del Teatro Nazionale di Tirana. Come noto il teatro è stato abbattuto dalle ruspe alle 4,30 di notte, come fanno usualmente i lestofanti quando commettono i loro crimini, mentre alcuni intellettuali ancora all’interno cercavano di opporsi alla violenza rischiando persino la loro incolumità personale. Un pezzo di storia, cultura ed arte è stato distrutto negando a tanti cittadini le proprie radici così come era già avvenuto per altri simboli del passato a Tirana. Alla fine degli anni Trenta del secolo scorso il teatro e la nuova Tirana modernista erano state progettate e realizzate nel più assoluto rispetto della vecchia Tirana balcanica. Ora un’altra biasimevole speculazione edilizia ha determinato la scomparsa di un altro pezzo del centro direzionale della capitale che in gran parte era stato risparmiato persino dal dittatore Enver Hoxha. Pensate se a Roma venisse distrutto il foro italico con il suo stadio dei marmi per far posto ad un moderno Centro commerciale!

Questo grave episodio si inserisce in una situazione generale estremamente preoccupante: un parlamento incompleto; amministrazioni locali in mano ad una sola forza politica; una corte costituzionale da ormai troppo tempo incompleta e inattiva; una stampa sottoposta ad ogni genere di coercizioni; un conflitto istituzionale che non lascia ben presagire. Ormai manca qualsiasi dialogo tra le varie componenti del Paese con una gestione del potere molto preoccupante nel momento in cui l’Albania dovrebbe invece avvicinarsi nelle sue strutture politiche e giuridiche nonché nell’organizzazione amministrativa all’Unione Europea.

Ho vissuto i periodi difficili del primo periodo post dittatura fino alla drammatica svolta del 1996-1997 quando contribuimmo sostanzialmente ad arrestare la pericolosa guerra civile che stava prendendo corpo.

Certo oggi l’Albania fortunatamente non è più quella di allora, ma è inaccettabile che dopo più di 20 anni si assista al riprodursi di situazioni gravi come l’attuale invece di camminare verso la progressiva integrazione all’Europa. E’ compito, direi obbligo, delle istituzioni europee e dei singoli paesi membri, soprattutto quelli tradizionalmente più vicini, impegnarsi seriamente insieme agli albanesi di tutte le tendenze a creare rapidamente le condizioni per la definitiva adesione di questo piccolo ma importante Paese all’Europa. I Balcani sono una parte essenziale del nostro Continente, come dimostra significativamente la storia degli ultimi due secoli, e non possono continuare a costituire motivo di destabilizzazione politica e non soltanto.

Grazie a nome dei tanti concittadini di cui interpreto le preoccupazioni.
Buon lavoro,

Paolo Foresti

Alla Commissione di Venezia

(Tekstin e përktheu Elida Buçpapaj)