Nga Genc Pollo

Më 25 qershor, zgjedhjet në komunën e Sabacit në Serbi, qyteti i vetëm i qeverisur nga opozita, u anuluan nga autoritetet zgjedhore. Provat e blerjes së votave dhe mbushja e votave ishin të mjaftueshme për të urdhëruar përsëritjen e zgjedhjeve. Tre ditë më parë në Bruksel, një eurodeputet, teksa foli në një takim të Komisionit të Punëve të Jashtme (AFET), pyeti nëse kërkesa për të nisur procedurat kundër të akuzuarve për blerje e votave në Shqipëri u është komunikuar siç duhet autoriteteve të vendit dhe shoqërisë civile. Kjo, së bashku me 14 kushte të tjera, që Shqipëria duhet të përmbushë përpara se të fillojnë bisedimet e pranimit në BE. Ky ishte vendimi i Këshillit Evropian tre muaj më parë.

Episodet e manipulimit të votave në Serbi dhe Shqipëri nuk kanë lidhje. Ndërsa nxitimi për të pushtuar një bastion të fundit elektoral përmes “mjeteve të tjera” është e kuptueshme, nuk kishte nevojë për “mjete” të tilla në zgjedhjet e përgjithshme në Serbi. Pas një bojkoti nga partitë opozitare, të cilat pretendojnë se zgjedhjet nuk ishte as të lirë, as të drejtë, tani legjislatura kombëtare nuk mund të shihet zyrtarisht as si pluraliste dhe aq më pak si kontroll mbi pushtetin ekzekutive. Në Shqipëri, kjo ndodhi pasi u publikuan përgjimet dhe treguan manipulim të votave dhe përfshirjen e botës së krimit, opozita doli nga parlamenti dhe bojkotoi zgjedhjet lokale.

Megjithatë, të dyja episodet mund të shërbejnë si dëshmi e krizës së demokracisë dhe sundimit të ligjit të prapambetur në Ballkan, një trend serioz gjatë dekadës së fundit. Kjo prirje është e mirëdokumentuar në raporte të ndryshme ndërkombëtare, të cilat tregojnë për mangësitë në ndarjen e pushteteve, shtypjen e mediave dhe sjelljen e korrupsionit të madh.

Secili prej vendeve të rajonit ka kontekstin e vet specifik; secili duhet të gjejë mënyrën e vet për të dalë nga kjo situatë. Përgjegjësia për shpëtimin qëndron para së gjithash te reformat proevropiane, qoftë në trupin politik apo shoqërinë civile në përgjithësi.

Ndërsa të gjitha vendet janë në proces integrimi për në BE, ndikimi i saj ka rëndësi. Dhe, nëse përdoret mirë, mund të ketë një efekt shumë pozitiv. Duhet të kujtohet kushti i parë i Kopenhagenit në 1993, i cili thotë se për të filluar bisedimet e pranimit, “duhet të arrihet” stabiliteti i institucioneve që garantojnë demokracinë, sundimin e ligjit, të drejtat e njeriut dhe respektimin dhe mbrojtjen e minoriteteve “. Kushti i parë nga ajo listë, që të vjen ndërmend, janë zgjedhjet e lira dhe të ndershme.

Në rastin e Serbisë, reagimet në të gjithë klasën politike ishin jashtëzakonisht të ndryshme, nga urimet për fituesin e paracaktuar deri te denoncimi i autokracisë nga grupe të lidhura me palët që bojkotuan zgjedhjet. Në rastin e Shqipërisë, Parlamenti Evropian arriti një qëndrim të përqendruar në vlera, pasi miratoi me një shumicë e madhe një raport të Ballkanit Perëndimor duke theksuar 15 kushtet e përqendruara kryesisht te çështjet zgjedhore si dhe sundimi i ligjit.

Në Maqedoninë e Veriut, me ndërmjetësimin e BE-së dhe SHBA-së u vendos pesë vjet më parë një rregull për qeveri kalimtare para zgjedhjeve të përgjithshme që synon të kufizojnë abuzimet e mundshme nga partia në pushtet. Ndërsa në Malin e Zi, i vetmi vend ku qeveria nuk është ndryshuar nga kutitë e votimit, hapja e kapitullit përfundimtar të negociatave me BE-në duket si ironi fati.

Disa kanë argumentuar se nevoja për stabilitet ka shtyrë BE-në që ta bëjë një sy qorr ndaj të metave fillestare në vendet e Ballkanit Perëndimor. Përvoja historike megjithatë na kujton se stabiliteti i sforcuar përfundon shpesh në çrregullim dhe kaos.

Prandaj, disa “rizbulime” të Kritereve të Kopenhagenit në nivelin institucional dhe partiak evropian duken parësore. Kjo nuk do të jetë gjithmonë e lehtë pasi nuk ka mungesë të devijuesve. Ndërsa pothuajse të gjithë në Evropë dënuan rrëzimin e Teatrit Kombëtar Shqiptar në mes të shqetësimeve për trashëgiminë kulturore, shtetin e së drejtës dhe brutalitetin e policisë, kryetari i Partisë së Socialistëve Evropiane Sergei Stanishev lëshoi një lëvdim të çuditshëm, për të mos thënë pervers, për veprimin e qeverisë.

Sidoqoftë, dashuria e ashpër e treguar nga Këshilli Evropian, dhe së fundmi Parlamenti, si dhe metodologjia e re e zgjerimit nga Komisioni jep shpresë se “ndihma e vogël nga miqtë tanë” do të ketë një ndikim më të mirë në të ardhmen e afërt.

Burimi: https://www.neweurope.eu/article/the-best-little-help-from-our-friends-that-the-balkans-can-get/