Ish-kryeministri i Italisë dhe ish-Presidenti i Komisionit Evropian, Romano Prodi, i ka kushtuar një editorial marrëdhënieve të Italisë me Shqipërinë dhe impaktit të marrëdhënieve në Mesdhe në një zhvillim tërësor europian, të publikuar sot në “Il Messaggero”.

Prodi kërkon vëmendje më të madhe të Italisë dhe madje një strategji kombëtare duke kujtuar bashkëpunimin në vitin 1997 e më tej, ndërkohë që thekson se një Jug i ri nuk mund të ndërtohet nëse nuk aktivizohet një politikë mesdhetare ndërkohë dhe “Jugu ynë nuk do të jetë në gjendje të rinovohet kurrë nëse vazhdon të ketë rreth tij një shkretëtirë plot telashe”.

Ish-kryeministri italian ngre si çështje më tej faktin që ndikimi italian ia ka lënë vendin ndikimit turk. Ai thotë se prania e rritur e Turqisë në Shqipëri vjen dhe nga miqësia midis presidentit turk Erdogan dhe kryeministrit shqiptar Rama.

“Programi mësimor i gjuhës sonë vuan nga burimet e kufizuara, ndërsa prania e Rai-t është bërë margjinale dhe i ka lënë vendin Turqisë, e cila po bëhet gjithnjë e më aktive me transmetime në turqisht dhe përkthime në shqip. Edhe pse jo akoma me të njëjtin intensitet si në vendet e tjera të Ballkanit, prania turke po rritet në të gjitha fushat, nga veprat publike në kulturë, nga sektori ushtarak në një depërtim gjithnjë e më të thellë në fushën fetare, përmes mbështetjes për një rrjet kapilar të xhamive”, shkruan ndër të tjera Prodi.

Shkrimi i plotë i publikuar në IL MESSAGGERO
Rasti i Shqipërisë/ Marrëdhëniet në Mesdhe që i shërbejnë Jugut
Ditët e fundit ne më në fund kemi filluar të flasim përsëri për Jugun.
Kam lexuar në lidhje me këtë, analiza të të gjitha llojeve dhe propozime të efektivitetit të sigurt, shumë prej të cilave bazohen në burimet e vëna në dispozicion nga politika e re evropiane. Sidoqoftë, jam i bindur që një Jug i ri nuk mund të ndërtohet nëse një politikë mesdhetare nuk aktivizohet ndërkohë. Jugu ynë nuk do të jetë në gjendje të rinovohet kurrë nëse vazhdon të ketë rreth tij një shkretëtirë plot telashe.
Është e qartë se një përmirësim i përgjithshëm mund të arrihet vetëm me një politikë të përbashkët evropiane, siç nuk po ndodh as për Libinë dhe as për Libanin. Për këto çështje, roli parësor i Italisë duhet të jetë ngritja e problemit çdo ditë në një Evropë që nuk e ka konsideruar kurrë Mesdheun si objektivin kryesor të politikës së saj. Sidoqoftë, ka raste me interes të veçantë për Italinë që mund dhe duhet të përfshihen në axhendën tonë të përditshme: raste në të cilat politika e brendshme dhe e jashtme mbivendosen në mënyrë të pandashme.
Midis këtyre, unë mendoj për nevojën për vëmendje më të madhe për Shqipërinë.
Pasi Italia, me misionin Alba në 1997, kontribuoi fuqimisht në qetësimin e Shqipërisë dhe afrimin e saj me demokracitë perëndimore, të dy vendet janë integruar fuqishëm me njëra-tjetrën.
Vlerësohet se shtatëqind mijë shqiptarë jetojnë në vendin tonë dhe se dyqind mijë prej tyre madje kanë shtetësi të dyfishtë. Duke marrë parasysh që numri i përgjithshëm i qytetarëve shqiptarë që jetojnë në Shqipëri është rreth dy milion e tetëqind mijë, bëhet fjalë për marrëdhënie njerëzore me rëndësi unike.

Marrëdhëniet ekonomike nuk janë më pak intensive: në fakt, tregtia me Italinë tejkalon 20% të PBB-së shqiptare, ndërsa më shumë se një mijë kompani italiane operojnë në Shqipëri dhe pothuajse tridhjetë mijë kompani shqiptare janë aktive në vendin tonë, edhe nëse shumë prej tyre janë me madhësi shumë të vogël. Të dhënat për intensitetin e marrëdhënieve tona nuk ndalen me aspektin ekonomik: shumë ministra, duke filluar nga kryeministri Edi Rama, flasin italisht dhe njohja e gjuhës sonë është akoma e përhapur, edhe pse gradualisht ka humbur terren përballë anglishtes, tani mbizotërues në grupmoshat më të reja.

Sigurisht që nuk duhet të anashkalojmë faktin se vala e parë e emigracionit shqiptar ka ngjallur te shumë italianë një ndjenjë të fortë të mosbesimit, pasi shoqërohet me fenomene të krimit të përhapur. Sidoqoftë, duhet, me objektivitet, të pranojmë që bashkëpunimi i ngushtë midis dy vendeve po zvogëlon progresivisht këtë fenomen. Edhe duke marrë parasysh që sistemi gjyqësor shqiptar paraqet ende probleme të mëdha dhe është subjekt i polemikave të pafund, përparimi i ngadaltë i tij është gjithashtu rezultat i një bashkëpunimi me sistemin tonë gjyqësor. Në mënyra të ndryshme, magjistratët italianë kanë operuar në Shqipëri për ca kohë, duke ofruar ndihmë të vlefshme për homologët e tyre. Edhe më e gjerë është puna e Guardia di Finanza dhe Ministrisë së Brendshme, të cilat prej kohësh janë angazhuar, në bashkëpunim me autoritetet lokale, për frenimin e fenomeneve kriminale, përfshirë një prodhim të konsiderueshëm të kanabisit, i cili më pas drejtohet te vendi ynë.

Nëse të dhënat pozitive të bashkëpunimit midis Italisë dhe Shqipërisë nuk mungojnë, megjithatë rezulton çdo ditë më e vështirë t’i forcosh ato ose thjesht t’i rinovosh ato. Programi mësimor i gjuhës sonë vuan nga burimet e kufizuara, ndërsa prania e Rai-t është bërë margjinale dhe i ka lënë vendin Turqisë, e cila po bëhet gjithnjë e më aktive me transmetime në turqisht dhe përkthime në shqip. Edhe pse jo akoma me të njëjtin intensitet si në vendet e tjera të Ballkanit, prania turke po rritet në të gjitha fushat, nga veprat publike në kulturë, nga sektori ushtarak në një depërtim gjithnjë e më të thellë në fushën fetare, përmes mbështetjes për një rrjet kapilar të xhamive. Një prani e forcuar nga miqësia midis presidentit turk Erdogan dhe kryeministrit shqiptar Rama, gjithnjë e më i vëmendshëm sa i përket zgjedhjeve politike të kolegut të tij.

Jo vetëm që Turqia po forcon praninë e saj në Shqipëri (e cila le të mos harrojmë se ishte nën kontrollin otoman nga 1478 në 1912), por edhe Rusia dhe Gjermania gjithashtu po rritin ndikimin e tyre dhe Kina po shikon gjithçka me vëmendje në rritje.
Në drejtim të kundërt vetëm rruga e Francës, e cila madje kundërshtoi fillimin e negociatave për hyrjen e Shqipërisë në Bashkimin Evropian, duke e shtyrë kështu vendin e Ballkanit të shikonte përtej vetë Evropës.

Do të ishte e përshtatshme që Italia të kundërshtonte këtë qëndrim francez me vendosmëri më të madhe dhe besoj se është në interesin tonë t’i kushtojmë shumë më tepër vëmendje vendit tonë fqinj, në mënyrë që të vazhdojmë marrëdhëniet e së kaluarës dhe të forcojmë efektivitetin e tyre me një strategji në nivel kombëtar.

Disa shenja në këtë drejtim tashmë po ndodhin, të tilla si kontributi thelbësor në rindërtimin pas tërmetit vitin e kaluar, misioni i fundit shëndetësor për të luftuar Covid dhe një angazhim i përtërirë nga Eni. Sidoqoftë, fushat në të cilat do të rrisim praninë tonë janë akoma të shumta: nga ajo shkollore, kulturore dhe gjuhësore, deri në atë të drejtësisë dhe sigurisë deri në atë ekonomik dhe ushtarak.