Ndryshimet e pikëve në vitin 2020

• Vlerësimi i Qeverisjes Demokratike Kombëtare ra nga 3.50 në 3.25 për shkak të një serie krizash që prekën institucionet qeverisëse të Shqipërisë, duke përfshirë dorëheqjen e bllokut të opozitës parlamentare, një procedurë shkarkimi ndaj presidentit dhe përplasjeve mes gjykatave dhe parlamentit

• Vlerësimi i Procesit Zgjedhor ra nga 4,50 në 4,25 për shkak të bllokimit të reformës zgjedhore dhe konfliktit politik rreth zgjedhjeve të parakohshme lokale që çuan në mungesë të një zgjedhjeje kuptimplote.

 

• Si rezultat, niveli i demokracisë në Shqipëri ra nga 3.89 në 3.82.

 

Përmbledhja ekzekutive

Nga Gjergji Vurmo

Demokracia në Shqipëri u përkeqësua në vitin 2019, duke rritur kështu frikën e gjatë të autoritarizmit në rritje dhe një sistem jofunksional të mekanizmave për të kontrolluar dhe balancuar fuqitë qeveritare. Krizat e përsëritura politike u shtuan edhe një herë si rezultat i ndryshimeve kushtetuese të vitit 2008, që parashikuan udhëheqës të fuqishëm ekzekutiv dhe partiak, duke shkatërruar integritetin e përfaqësimit politik dhe një Parlament të dobësuar. Gjatë këtij viti, Shqipëria dëshmoi jo vetëm krizën politike ‘tjetër’, por edhe shfaqjen e konflikteve institucionale dhe zbulimin se sistemi aktual i kontrolleve dhe ekuilibrave është i paefektshëm në parandalimin e tyre. Në këtë klimë politike të ngritur, tendencat shqetësuese u vunë re në fushat e qeverisjes demokratike kombëtare, proceset zgjedhore, pavarësinë e mediave dhe korrupsionin.

Pas një viti të karakterizuar nga protestat e qytetarëve, bojkoti parlamentar dhe një klime polemike, në shkurt 2019, partitë opozitare ndërmorën masën e paparë ndonjëherë të dorëheqjes në bllok nga Parlamenti. Opozita akuzoi shumicën në pushtet për korrupsion masiv dhe përdorimin e rrjeteve kriminale për të manipuluar zgjedhjet,

duke bërë thirrje për zgjedhje të parakohshme nën një qeveri teknike.

Ndërsa shumica në pushtet injoroi krizën politike, pa asnjë përpjekje serioze të bërë nga qeveria dhe reagimi për tejkalimin e bllokimit, gjysma e parë e vitit 2019 u shënua me protesta të opozitës, disa prej të cilave u kthyen të dhunshme.

Kjo klimë politike e radikalizuar u përkeqësua më tej me bojkotimin e opozitës në zgjedhjet lokale të 30 qershorit. Situata krijoi konflikte institucionale midis presidentit, Parlamentit dhe Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ). Ndërsa opozita kërcënonte vazhdimisht të bllokonte zgjedhjet lokale, Presidenti Ilir Meta nxori një dekret ligjërisht të dyshimtë për shtyrjen e zgjedhjeve deri në tetor, i cili më pas u injorua nga KQZ pa një bazë ligjore për ta bërë këtë.

Dekreti i presidentit për të shtyrë zgjedhjet lokale nxiti mazhorancën në pushtet për të filluar një procedurë shkarkimi , e cila është ende në proces në Parlament.

Zgjedhjet lokale u mbajtën përfundimisht në 30 qershor, në mes të një bojkoti të opozitës, i cili i lejoi mazhorancës qeverisëse të shtrinte kontrollin absolut mbi pothuajse të gjitha 61 bashkitë e Shqipërisë. Deklarata e misionit të vëzhgimit të zgjedhjeve të ODIHR për gjetjet dhe konkluzionet paraprake deklaroi se ‘votuesit nuk kishin një zgjedhje kuptimplotë midis opsioneve politike.’

Si rezultat, proceset elektorale në Shqipëri shënuan një pengesë në vitin 2019 për shkak të reformës së bllokuar zgjedhore dhe bojkotit të opozitës, ndërsa rezultatet e zgjedhjeve rriain frikën për përgjegjshmërinë dhe integritetin e organeve të qeverisjes vendore që do të kenë mungesë të zërave të opozitës për katër vitet e ardhshme.

Gjysma e dytë e vitit 2019 u mbizotërua nga mosmarrëveshjet midis presidentit dhe shumicës parlamentare të Partisë Socialiste (PS), e cila u intensifikua më tej në nëntor mbi zgjedhjen e gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese.

Leximet e ndryshme të dispozitave kushtetuese për zgjedhjen dhe emërimin e anëtarëve të Gjykata Kushtetuese nga Presidenti Meta, kryetari i Këshillit të Emërimeve të Drejtësisë (JAC), Ardian Dvorani, dhe mazhoranca parlamentare e PS-së, shkaktuan një konflikt institucional mbi kandidaturën e gjykatës së presidentit, Marsida Xhaferllari, dhe kandidatin e radhës së parë të JAC, Arta Vorpsi.

Ndërsa Gjykata Kushtetuese njohu indirekt kandidatin e Presidentit Meta, konflikti u përshkallëzua me akuza të drejtuara për kryetarin e JAC, kryeministrin Edi Rama, dhe gjithashtu ndaj ambasadorë të huaj që këshilluan institucionet shqiptare, që të çonin çështjen në Komisionin e Venecias.

Reforma në drejtësi përparoi gradualisht në vitin 2019 me zgjedhjen e anëtarëve të rinj në Gjykatën Kushtetuese nga presidenti dhe Parlamenti, zgjedhja e një Prokurori të Përgjithshëm nga Parlamenti, emërimi i tetë prokurorëve në Prokurorinë Speciale Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK), përgatitjet për krijimin e Byrosë Kombëtare të Hetimit (NBI), dhe vlerësimin e vazhdueshëm të gjyqtarëve dhe prokurorëve duke bërë komisione të vettingut. Sidoqoftë, Gjykatat Kushtetuese dhe të Larta mbetën jofunksionale si rezultat i gjykimeve të paplotësuara dhe mungesës së një kuorumi.

Kjo mundësoi që të mos pranohen përgjegjësi, pasi disa ligje dhe veprime qeveritare nuk mund të kundërshtohen në Gjykatën Kushtetuese. Prandaj, shpresat e publikut për t’i dhënë fund pandëshkueshmërisë së korrupsionit të nivelit të lartë morën edhe një goditje nga praktika legjislative shqetësuese dhe e palejueshme e mbrojtjes së koncesioneve qeveritare dhe partneriteteve publike-private (PPP), duke mosrespektuar kështu interesat e publikut, reagimet e ekspertëve dhe paralajmërimet nga institucionet e pavarura .

Korrupsioni gjithashtu mbeti shqetësues në vitin 2019, pasi arritjet modeste në luftimin e korrupsionit të imët u lanë nën hije nga shqetësimet serioze të pandëshkueshmërisë dhe kapjes së shtetit duke kërcënuar procesin legjislativ.

Parlamenti miratoi disa kontrata të dyshimta për koncesion dhe PPP përmes ligjeve të veçanta. Qeveria dhe Bashkia e Tiranës vazhduan me një procedurë oferte për teatrin kombëtar.

Ndërsa protestat nga komuniteti artistik që kundërshtonte projektin vazhduan çdo ditë, qeveria dështoi të zbulojë informacione për kompanitë e ofertave ose fituesin e kontratës edhe pas afatit 30-ditor kishte skaduar.

Në të njëjtën kohë, pandëshkueshmëria e zyrtarëve të nivelit të lartë mbeti e pazbardhur në vitin 2019. Prokuroria nuk arriti të hetojë me shpejtësi akuzat e ngritura nga Partia Demokratike (PD) dhe media për rolin e krimit të organizuar në blerjen e votave gjatë zgjedhjeve të parakohshme për kryetarë bashkie në Dibër dhe zgjedhjet e përgjithshme 2017 në qarkun Durrës.

Ky vit ishte gjithashtu sfidues për mediat e pavarura, të cilat ishin nën kërcënim si nga një paketë legjislative kundër shpifjes e miratuar nga Parlamenti ashtu edhe nga goditjet e vazhdueshme të qeverisë në median online.

Paketa legjislative u miratua në dhjetor (megjithëse jo ende në fuqi deri në fund të vitit) megjithë shqetësimet e mediave shqiptare dhe organizatave ndërkombëtare. Qeveria, si dhe bizneset dhe grupet kriminale, u përpoqën të fitojnë ndikim mbi median, ndërsa pronarët e mediave rregullisht përdorin daljet e tyre për të favorizuar interesat e tyre të biznesit ose politike. Kryeministri Rama dhe të tjerët përfaqësues të PS vazhduan të kritikojnë mediat shqiptare si një ‘kazan’ dhe kërcënuan gazetarët me akuza për shpifje.

Reagimi i sektorit civil për zhvillimet kryesore në vend në vitin 2019 ishin ose të dobëta - veçanërisht në lidhje me krizën politike dhe pretendimet e korrupsionit mbi koncesionet dhe projektet e PPP — ose u injoruan plotësisht nga aktorët politikë, duke përfshirë çështjet që lidhen me paketën legjislative kundër shpifjes dhe përmirësimin e publikut konsultimi në projektligje dhe politika. Sidoqoftë, organizatat e shoqërisë civile (OSHC) dëshmuan organizim dhe efikasitet në angazhimin e vullnetarëve dhe ofrimin e ndihmës për qytetarët e prekur nga tërmeti shkatërrues që goditi qarqet e Durrësit, Tiranës dhe Lezhës më 26 nëntor

Bashkimi Evropian, dy herë shtyu një vendim për të hapur negociatat e pranimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, duke minuar kështu besueshmërinë e tij dhe duke rrezikuar seriozisht arritjet e reformave në të dy vendet.

Qeverisja Demokratike Kombëtare 1.00-7.00

Merr parasysh karakterin demokratik të sistemit qeverisës; dhe pavarësinë, efektivitetin dhe përgjegjshmërinë e legjislacionit dhe degëve ekzekutive. 3.25 7.00

• Viti 2019 në Shqipëri shënoi pikën kryesore të një sistemi qeverisjeje të privuar nga mekanizma të fortë kontrolli dhe balancimi. Ndryshimet kushtetuese të vitit 2008 parashikuan një ekzekutiv të fuqishëm, dhe një kryeministër edhe më të fortë dhe mazhorancat në pushtet, dhe ndërsa këto ndryshime në sistem kanë prodhuar krizë pas krizës që prej atëherë, elementët e ndërthurur të krizës politike dhe konfliktit institucional ishin edhe më të dukshme gjatë viti. Për më tepër, shumica ekzekutive dhe parlamentare nuk mund të kundërshtohen para gjykatave kushtetuese dhe larta për shkak të mungesës së një kuorumi gjyqtarësh.

• Në shkurt, partitë e opozitës politike dhanë dorëheqjen nga Parlamenti dhe u përfshinë në protesta, me 57 nga 65 deputetë të parlamentit (deputetë) që braktisën vendet e tyre.

Dhjetë mitingje u organizuan midis shkurtit dhe korrikut, disa prej tyre me trazira, me thirrjet nga ndërkombëtarët të distancimit dhe përmbajtës nga dhuna.

Kauza e ngritur nga Partia Demokratike (PD) kërkoi një qeveri teknike, zgjedhje të parakohshme dhe hetime për përgjime të akuzave nga tabloidi gjerman Bild29 dhe akuza të tjera për bashkëpunim midis zyrtarëve të qeverisë dhe deputetëve me grupet kriminale lokale gjatë zgjedhjeve parlamentare të vitit 2017.30 Deputetët e opozitës që hoqën dorë nga mandatet e tyre u zëvendësuan me shpejtësi nga kandidatët që refuzuan vendimin e partive të tyre për të dhënë dorëheqjen nga Parlamenti.

Me shterrimin e listave të partive, Parlamenti me 140 vende përbëhej vetëm nga 122 deputetë deri në mesin e vitit 2019.

• Kjo situatë e polarizuar u përshkallëzua me thirrjet e opozitës për bllokimin dhe bojkotimin e zgjedhjeve lokale të 30 qershorit. 32 Presidenti Ilir Meta rishikoi zgjedhjet lokale përmes një dekreti ligjërisht të diskutueshëm, ndërsa Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ) injoroi dekretin pa e kundërshtuar atë në gjykatë. Si përgjigje, shumica në pushtet e Partisë Socialiste (PS) në pushtet filloi një procedurë shkarkimi ndaj presidentit që ishte ende në proces në fund të vitit.

Sidoqoftë, Komisioni i Venecias dha rekomandimin që sugjeronte se shkeljet e pretenduara të presidentit nuk përbëjnë domosdoshmërisht arsye për shkarkim.

• Në gjysmën e dytë të 2019, u shfaq një konflikt i ri institucional midis Presidentit Meta, nga njëra anë, dhe mazhorancës qeverisëse dhe Këshillit të Emërimeve të Drejtësisë (KED), nga ana tjetër, mbi emërimin e anëtarëve të rinj të Gjykatës Kushtetuese. Më 22 shtator, KED publikoi katër lista të kandidatëve për vendet e lira të gjykatës. Më 8 tetor, KED dërgoi dy lista bosh për t'u plotësuar nga presidenti dhe, pesë ditë më vonë, dy lista të tjera në Parlament. Presidenti Meta emëroi Besnik Mucin në gjykatë më 15 tetor, por refuzoi të emërojë të nominuarin e dytë para se Parlamenti të kishte mundësinë e tij, duke pretenduar se kushtetuta parashikon një hapësire kohore në procedurën e emërimit. Më 11 nëntor, Parlamenti zgjodhi dy kandidatë (Elsa Toska dhe Fiona Papajorgji) para gjykatës, duke argumentuar se pasiviteti i presidentit nënkupton që kandidati i parë në listën e tij (Arta Vorpsi) ishte emëruar automatikisht. Ky argument u hodh poshtë nga presidenti, i cili akuzoi mazhorancën në pushtet për përpjekjen për të kapur gjykatën, dhe më 13 nëntor, ai caktoi Marsida Xhaferllari në gjykatë. Presidenti më pas ftoi katër kandidatët e tij për të bërë betimin dhe nuk e pranoi Vorpsin, e cila bëri betimin para një noteri.

Gjykata Kushtetuese publikoi në faqen e saj të internetit vetëm emrat e të nominuarve që betoheshin në zyrën e presidentit. Sidoqoftë, më 21 nëntor, Besnik Muci u shkarkua nga sistemi i drejtësisë nga Dhoma e Apelit të Verifikimit.

• Për shkak të mungesës së një kuorumi, Gjykata Kushtetuese jofunksionale ndikoi seriozisht në përgjegjësinë e qeverisjes kombëtare dhe integritetin e proceseve legjislative gjatë vitit. Mungesa e një kuorumi të gjykatës nënkupton që 13 kërkesa për vlerësimin e pajtueshmërisë kushtetuese të ligjeve dhe 2 kërkesa për të rishikuar kushtetutshmërinë e vendimeve të qeverisë u lanë të pavendosur deri në fund të vitit.

• Megjithëse Këshilli i Bashkimit Evropian në qershor 2018 kishte vendosur të fillonte negociatat e pranimit me Shqipërinë në qershor 2019, ajo e shtyu dy herë vendimin në qershor dhe tetor.

Procesi Zgjedhor 1.00-7.00

Shqyrton zgjedhjet kombëtare vendore dhe legjislative, kornizën zgjedhore, funksionimin e sistemeve shumëpartiake dhe pjesëmarrjen e popullatës në procesin politik. 4.25 7.00

• Më 30 qershor 2019, Shqipëria mbajti zgjedhjet lokale në mes të një krize politike, duke përfshirë, më së shumti, kërcënimet nga opozita për të bllokuar zgjedhjet.42 Ndërsa përshkallëzohejj retorika mes opozitës dhe mazhorancës në pushtet, në 10 qershor, Presidenti Meta revokoi dekretin në datën e zgjedhjeve lokale.44 Ai më pas ri-planifikoi zgjedhjet lokale për tetor 13.45 KQZ injoroi dekretin e presidentit dhe shkoi përpara me zgjedhjet lokale në datën origjinale.46 Një mendim i Komisionit të Venecias zbuloi se ‘në mungesë të një Dispozite ligjore për këtë çështje, Presidenti mund të anulojë zgjedhjet për organet e qeverisjes vendore në një situatë që plotëson kriteret për marrjen e masave emergjente. Edhe atëherë Presidentit i duhet një bazë e veçantë ligjore — ad hoc — për të shtyrë zgjedhjet. E kanë autorizuar atë për ta bërë atë.

• Zgjedhjet lokale u mbajtën më 30 qershor në një atmosferë përgjithësisht të qetë, megjithëse me pjesëmarrje rekord të ulët të votuesve më pak se 23 përqind.48 Si rezultat i bojkotit të opozitës, koalicioni qeverisës ‘Aleanca për Shqipërinë Evropiane’, i udhëhequr nga PS, fitoi 60 nga 61 vendet e kryetarit. ‘Aleanca’ gjithashtu fitoi gati 95 përqind të votave për këshilltarët vendorë, duke fituar 1.555 nga 1.619 vendet në dispozicion; 5.5 përqind e votave për kryetarët e komunave dhe 6 përqind për këshilltarët komunalë u shpallën të pavlefshëm.49

• Deklarata e Misionit të Vëzhgimit të Misionit të ODIHR (EOM) të gjetjeve paraprake vërejti se zgjedhjet lokale të Shqipërisë u mbajtën me pak kujdes për interesat e elektoratit. Për shkak të bojkotimit të zgjedhjeve të partive opozitare, votuesve u mungonte një zgjedhje reale midis opsioneve politike.50

• Raporti përfundimtar i ODIHR zbuloi se rekomandimet e saj të mëparshme (d.m.th., për të depolitizuar administratën zgjedhore, për të rritur transparencën e financimit të fushatës dhe për të përmirësuar efektivitetin në zgjidhjet e mosmarrëveshjeve zgjedhore) nuk janë adresuar. KQZ interpretoi ligjin në mënyrë të vazhdueshme dhe në një mënyrë tepër të gjerë, duke ulur kështu sigurinë juridike. Ndërsa 44 përqind e vendeve të këshilltarëve vendorë u fituan nga gratë, vetëm 8 gra (13 përqind) u zgjodhën si kryetare bashkish.51

• Përkundër shqetësimeve dhe rekomandimeve të përsëritura të Komisionit Evropian, financimi i partive politike mbetet një çështje e rëndësishme në vend, veçanërisht në dritën e pretendimeve serioze për blerjen e votave që kanë dalë në sipërfaqe gjatë dy viteve të fundit. Një studim i fundit mbi ‘Kostoja e politikës në Shqipëri’ zbuloi se kandidatët për kryetarë të bashkive pretendojnë se kanë shpenzuar deri në 200,000 € për fushatat e tyre zgjedhore, ndërsa shumat e kontribuara nga biznesmenët në fushatat e partive politike në këmbim të vendeve të deputetëve kanë shkuar edhe më të larta.53 Këto kontribute dhe kostot reale të fushatës kryesisht bien në kundërshtim me kostot minimale të fushatave elektorale të raportuara nga partitë politike.

• Organizatat e shoqërisë civile (OSHC) kanë lobuar për ndryshime thelbësore në legjislacionin për partitë politike dhe kodin zgjedhor për të përmirësuar integritetin e zgjedhjeve dhe përgjegjshmërinë e aktorëve politikë. Nisma Thurje, një lëvizje qytetare në internet, filloi një fushatë publike për të mbledhur 50,000 nënshkrime nga qytetarët që mbështesin listat e kandidatëve të hapur dhe ndryshimet në kodin zgjedhor.54 Megjithatë, partitë politike qeverisëse dhe opozitare kanë injoruar propozimet e sektorit civil që në të vërtetë do të zgjidhnin shkaqet kryesore të krizat e fundit politike - d.m.th., rikthimi i kontrolleve kushtetuese dhe ekuilibrave, integriteti i partive politike, demokracia e brendshme dhe transparenca, dhe integriteti i procesit zgjedhor dhe lojtarëve.55

Shoqëria civile 1.00-7.00

Vlerëson aftësinë organizative dhe qëndrueshmërinë financiare të sektorit qytetar; mjedisi juridik dhe politik në të cilin vepron; funksionimi i sindikatave; pjesëmarrja e grupeve të interesit në procesin e politikës; dhe kërcënimin që paraqesin grupet ekstremiste antidemokratike. 5.00 7.00

• Shteti i sektorit civil të Shqipërisë mbeti në thelb i pandryshuar në vitin 2019. Krizat politike të vendit dhe konfliktet institucionale neutralizuan në mënyrë efektive fuqinë e lobimit të shoqërisë civile në fusha të tilla si përmirësimi i proceseve të bërjes së ligjit, liria e mediave, integriteti zgjedhor dhe konsultimet publike në lidhje me projektligjet dhe politikat. Megjithatë, OShC-të vërtetuan se ishin pasuri efikase për angazhimin e vullnetarëve dhe ofrimin e lehtësimit për qytetarët e prekur nga tërmeti shkatërrues që goditi qarqet e Durrësit, Tiranës dhe Lezhës në fund të vitit 2019.56

• Në fund të vitit 2018 janë regjistruar gjithsej 4,503 OSHC në autoritetet tatimore, megjithëse vetëm 2,146 grupe kishin një status ‘aktiv’, sipas Drejtorisë së Përgjithshme të Taksave të Shqipërisë.57 Kuadri ligjor i vendit për shoqërinë civile është përgjithësisht në përputhje me standardet ndërkombëtare. Sidoqoftë, qeveria nuk ka decentralizuar procedurat e regjistrimit të OSHC-ve, dhe shqetësimet vazhdojnë për TVSH-në, çështjet fiskale dhe krijimin e një mjedisi më mbështetës për filantropinë vendase.58

• Raporti i Komisionit Evropian për Shqipërinë për vitin 2019 nënvizon shqetësimet me mënyrën e qeverisë ndaj pjesëmarrjes së qytetarëve në vendimmarrje dhe konsultime publike, siç është nevoja për një bashkëpunim më domethënës me shoqërinë civile, reagime gjithëpërfshirëse dhe mekanizma vijues. Raporti gjithashtu theksoi përdorimin e kufizuar të qeverisë në portalin e konsultimeve publike dhe konsultimet joefektive me sektorin privat.59

• Qeveria ndoqi zbatimin e Strategjisë Kombëtare dhe Planit të Veprimit për luftimin e ekstremizmit të dhunshëm (CVE) në bashkëpunim me OShC, autoritetet fetare dhe partnerët ndërkombëtarë.60 Ekstremizmi i dhunshëm në vend raportohet në nivele të ulëta, por mbetet potencialisht kërcënues. Një studim i kohëve të fundit zbuloi se përkundër përparimit të rëndësishëm në parandalimin e ekstremizmit fetar, palët e interesuara anashkaluan potencialin për ekstremizëm joletar.61

• Qeveria miratoi një ‘Udhërrëfyes për politikën e qeverisë drejt një mjedisi më të mundshëm për zhvillimin e shoqërisë civile, 2019-2023.’ 62 Udhëzimi i Rrugës parashikon tre objektiva strategjikë: bashkëpunimin e institucionalizuar të shoqërisë civile-qeveri në hartimin e politikave dhe integrimin evropian; një mjedis ligjor i mundshëm dhe qeverisje e të dhënave; dhe një mjedis fiskal dhe financiar. Kjo udhërrëfyese e azhurnuar vijon në thembrat e zbatimit të dobët të Udhërrëfyesit 20152018 për një mjedis të mundshëm për shoqërinë civile, 63 i cili nuk e ndryshoi ndjeshëm qëndrueshmërinë e shoqërisë civile në 2019 megjithë disa përmirësime të vogla në 2018, siç raportohet nga indeksi i qëndrueshmërisë CSO i USAID-it .64

• Një Qendër Kombëtare e Burimeve për Shoqërinë Civile në Shqipëri u krijua në Prill me qëllim forcimin e kapaciteteve dhe roleve të OSHC-ve, si dhe nxitjen e një mjedisi të hapur për sektorin civil të vendit. Qendra e burimeve, e menaxhuar nga PARTNERS Albania, themeloi tre zyra rajonale në Tiranë, Shkodër dhe Vlorë në vitin 2019 dhe zhvilloi disa aktivitete për krijimin e kapaciteteve, duke përfshirë një debat kombëtar për një kod të standardeve të CSO.66

• Këshilli Kombëtar për Shoqërinë Civile (NÇS) mbajti një mbledhje për të diskutuar monitorimin e Udhërrëfyesit të ri 2019-2023.67 Këshilli Kombëtar për Integrim Evropiane (NCEI) - një organ konsultativ nën Parlament i përbërë nga institucione shtetërore, shoqëri civile, biznese dhe kështu me radhë — u takuan më shpesh në vitin 2019.68 Takimet e NCEI janë përqendruar në përgatitjet për negociatat e pranimit në BE dhe rolin e shoqërisë civile në këtë proces.

• Agjencia për Mbështetjen e Shoqërisë Civile nisi një thirrje për projekte në fushat e rinisë, integrimit evropian, shërbimeve sociale, mjedisit, turizmit dhe zhvillimit të qëndrueshëm; 69 53 projekte u miratuan me një buxhet të përgjithshëm prej afro 115.6 milion lekë (1,04 milion dollarë). 70

Media e Pavarur 1.00-7.00 copë

Shqyrton gjendjen aktuale të lirisë së shtypit, përfshirë ligjet për shpifje, ngacmimin e gazetarëve dhe pavarësinë editoriale; funksionimi i një shtypi privat të qëndrueshëm financiarisht dhe të pavarur; dhe funksionimin e mediave publike. 3.75 7.00

• Pavarësia e mediave vazhdoi të kërcënohej seriozisht në vitin 2019, duke arritur kulmin me një paketë legjislative kundër shpifjes të miratuar nga Parlamenti në Dhjetor, si dhe censurimin qeveritar të mediave online.71

• Unioni i Gazetarëve Shqiptarë raportoi gjithsej 2.737 gazetarë në vitin 2019, me gati dy të tretat që punojnë në media tradicionale (TV, shtyp) dhe një e treta e mbetur që punojnë në median online. Gati 1,050 gazetarë janë të punësuar nga tre kanalet kryesore private të vendit: TV Klan, Top Channel TV dhe Vizion Plus — në pronësi të familjeve Frangaj, Hoxha dhe Dulaku, përkatësisht.72

• Tregu i mediave shqiptare përfshin 6 kanale televizive kombëtare dhe 56 lokale, 5 radiotelevizione rajonalë kombëtarë dhe 60, dhe rreth 200 media të shtypura të shtypura.73 Kryetari i Unionit të Gazetarëve Shqiptarë raportoi 800 portale në internet, mbi gjysmën e tyre të paregjistruar. 74

• Sipas raportit të ‘Panoramës së Mediave në Shqipëri’ të vitit 2019 nga Instituti për Zhvillim, Kërkim dhe Alternativa (IDRA), më shumë se një e treta e gazetarëve përballen me shqetësime serioze të vetë-censurimit për shkak të presionit nga qeveria, partitë politike dhe pronarët e mediave, përveç sulmeve verbale ose fizike të përjetuara gjithashtu nga një e treta e reporterëve.75 Kërcënimet dhe gjuha frikësuese ndaj gazetarëve janë rritur, sipas raportit të KE për Shqipërinë.76

Monitoruesi i Pronësisë së Mediave për Shqipërinë, prodhuar nga Reporterët pa Kufij (RSF) dhe Rrjeti Ballkanik i Raportimit Hetimor (BIRN), zbuloi kërcënime shqetësuese ndaj pluralizmit të mediave në vend. Shtatë tregues paraqesin një rrezik të lartë (d.m.th., audienca, tregu, masat mbrojtëse rregullatore për pronësinë e mediave, pronësia e mediave ndërkufitare, masat mbrojtëse rregullatore për pronësinë e mediave ndërkufitare, kontrolli politik i mediave dhe agjencive të lajmeve). Peisazhi i mediave shqiptare mbizotërohet nga disa dalje në pronësi të familjes77 (më së shumti, familjet Hoxha dhe Frangaj, të cilët zotërojnë Top Media dhe grupin Klan) që kontrollojnë pjesën më të madhe të audiencës dhe të ardhurat.78

• Sulme serioze79 kundër gazetarëve dhe shqetësime të përgjithshme për tkurrjen e lirive të mediave80 u përshkallëzuan edhe më tej në vitin 2019, me fushata të njollosura, 81 sulme kronike ndaj reporterëve, 82 dhe mbylljen e programeve televizive kritike.83 Në nëntor, mes një gjendjeje të jashtëzakonshme për shkak të shkatërrimit nga tërmeti, qeveria bllokoi disa portale në internet, ndërsa policia arrestoi 25-vjeçaren Xhuliana Aliaj për ‘përhapje paniku’ në faqen e saj në Facebook në postimet që lidheshin me pasojat e tërmetit.84

• Disa shoqata mediatike, gazetarë, shoqëri civile dhe vëzhgues ndërkombëtarë ngritën shqetësime për të ashtuquajturën paketë legjislative kundër shpifjes, e cila u propozua nga qeveria si një instrument për të luftuar lajmet e rreme.85 OSHC86 dhe përfaqësuesit e BE, KB, CoE, dhe OSBE i bënë thirrje qeverisë që të tërhiqte paketën dhe të kërkojë zgjidhje më të përshtatshme përmes vetë-rregullimit të mediave.87 Kundër kësaj kritike, paketa legjislative (Ligji nr. 91/2019 për ndryshimin e ligjit nr. 97/2013 për median audiovizuale; dhe Ligji Nr. 92/2019 për ndryshimin dhe plotësimin e ligjit nr. 9918 për komunikimet elektronike) u miratua në Dhjetor. Sidoqoftë, projektligji nuk kishte hyrë ende në fuqi deri në fund të vitit.

• Qeveria, bizneset dhe grupet kriminale kërkuan të ndikojnë në media në lidhje me mënyrat, ndërsa pronarët e mediave përdorën rregullisht degët e tyre për të favorizuar interesat e tyre të biznesit ose interesat politike.88 Kërcënimet e akuzave për shpifje ndaj gazetarëve vazhduan edhe në vitin 2019. Kryeministri Rama bëri një shpifje padi kundër gazetarit Ylli Rakipi89 dhe kërcënoi reporterin e Bild Peter Tiede me veprime juridike.90

Qeverisja Demokratike Lokale 1.00-7.00 copë

Konsideron decentralizimin e pushtetit; përgjegjësitë, zgjedhjet dhe kapacitetet e organeve të qeverisjes vendore; dhe transparencën dhe përgjegjshmërinë e autoriteteve lokale. 4.50 7.00

• Në vitin 2019, zhvillimet e vogla pozitive në qeverisjen lokale demokratike në Shqipëri mbetën në hije nga kontrolli një-partiak i pothuajse të gjitha komunave pas zgjedhjeve lokale të 30 qershorit. Kjo situatë e paparë ngjalli shqetësime serioze për qeverisjen e mirë për shkak të mungesës së zërave të opozitës në mandatin aktual katër vjeçar.

• Në vitin e katërt të zbatimit, procesi i reformës territoriale dhe administrative (TAR) po tregon nevojën për konsolidim. Raporti i titulluar ‘Funksionimi i bashkive në kuadrin e TAR’, i realizuar nga Institucioni i Lartë i Kontrollit të Shtetit Shqiptar (ALSAI) në vitin 2018, gjeti shqetësime serioze në lidhje me financat lokale, autonominë fiskale, përafrimin e ligjeve të tjera me Ligjin Nr. 139/2015 mbi vetëqeverisjen lokale, dhe paqartësitë ligjore që mund të keqpërdoren për të shkelur autonominë e qeverisjes vendore.91

• Raporti i KE-së për Shqipërinë 2019 i bën jehonë sfidave të ngjashme dhe gjithashtu tregon shqetësime për shërbimin civil në nivelin lokal. Transferimet nacionale ende përbëjnë 73 përqind të buxheteve të njësive të qeverisjes vendore (NJQV), të cilat mbeten kryesisht joefektive në mbledhjen e të ardhurave dhe ofrimin e shërbimeve publike me cilësi .92

• NjQV kanë bërë përparim në përmirësimin e transparencës së tyre, 93 pjesëmarrjes së publikut dhe buxhetimit pjesëmarrës. Një model i programit të transparencës për NJQV-të, i hartuar nga projekti STAR II i UNDP-së dhe Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim (IDM), dhe i miratuar nga Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale, është në zbatim në të gjitha 61 bashkitë.94 STAR II Mbështetja e projektit gjithashtu u ka mundësuar të gjitha bashkive që të publikojnë rregullisht vendimet e marra nga këshillat e tyre komunalë në internet në Vendime.al, një portal i zhvilluar nga INFOCIP.95 Një model me një ndalesë për ofrimin e shërbimeve në nivelin lokal ka përparuar pa probleme në vitin 2019 për të përmbushur plotësisht objektivine saj tëzyrave funksionale në 49 komuna në shkallë vendi .96

• Sidoqoftë, performanca e komunave dhe aftësia e tyre për t'u pajtuar me dispozitat e këshillimit publik nuk u përmirësuan në vitin 2019. Disa projekte të infrastrukturës dhe punëve publike në komuna të ndryshme vazhduan megjithë protestat një vjeçare nga komunitetet e prekura, siç janë shqetësimet e artistëve për ndërtimin e një teatri të ri kombëtar, familje të ndikuara nga ndërtimi i Unazës së Jashtme të Tiranës dhe kundërshtimet ndaj inceneratorëve në Fier.97

• Pas zgjedhjeve lokale të qershorit, perspektivat për qeverisje të mirë dhe përgjegjësi në nivelin lokal ishin në rrezik në pothuajse të gjitha bashkitë që tani kontrollohen nga një parti e vetme - d.m.th., 98 përqind e kryetarëve të komunave dhe gati 95 përqind e këshilltarëve komunal.98 Përveç kësaj, Denoncimet e opozitës të kryetarëve të bashkive të zgjedhura për sjelljet e kaluara kriminale çuan në dorëheqjen e Valdrin Pjetri, kryetarin e PS të Shkodrës, 99 vjeç dhe shkarkimin e Agim Kajmaku, kryetarin e PS të Vorë, nga KQZ.100 Ndërsa procedurat ligjore kundër Pjetrit janë ende në proces, prokuroria lëshoi një urdhër arresti për Kajmaku në nëntor, megjithëse me akuza të palidhura.101

Kuadri Gjyqësor dhe Pavarësia 1.00-7.00 f

Vlerëson mbrojtjen kushtetuese dhe të të drejtave të njeriut, pavarësinë e gjyqësorit, statusin e të drejtave të minoriteteve etnike, garancitë e barazisë para ligjit, trajtimin e të dyshuarve dhe të burgosurve dhe pajtueshmërinë me vendimet gjyqësore. 3.25 7.00

• Zbatimi i reformës në drejtësi në Shqipëri bëri një përparim në vitin 2019. Organet kryesore të vetëqeverisjes gjyqësore - përkatësisht, Këshilli i Lartë i Drejtësisë (KLD), Këshilli i Lartë i Prokurorisë (HCP) dhe Këshilli i Emërimeve në Drejtësi (JAC) u krijuan dhe zhvilluan takimet e tyre të para midis dhjetorit 2018 dhe janarit 2019.102

• Në janar, HCP filloi procedurën për zgjedhjen e prokurorëve që shërbejnë në Prokurorinë Speciale kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, ose SPAK.103 Në korrik, HCP njoftoi një listë me 15 kandidatët që plotësuan kriteret për të shërbyer në SPAK, dhe deri në tetor , 8 kandidatë kishin kaluar procesin e verifikimit.104 Me vlerësimin e kandidatëve të mbetur ende në pritje, HCP emëroi tetë kandidatët e SPAK që kishin përfunduar të dy fazat e procesit të vettingut në 25.105 nëntor

• Në Shtator, HCP filloi procedurën për krijimin e Byrosë Kombëtare të Hetimit (NBI); themelimi i saj është i kushtëzuar nga themelimi i SPAK, i cili kërkon të paktën 10 prokurorë.106 Në fund të 2018, KLD filloi procedurën për emërimin e përkohshëm të gjyqtarëve në Gjykatat Speciale për korrupsionin dhe krimet e rënda.107 Në maj të vitit 2019 , KLD raportoi në Parlament se gjithsej 22 gjyqtarë nga Gjykatat e Shkallës së Parë dhe të Apelit për Krime të Rënda kishin dhënë pëlqimin e tyre që të emëroheshin përkohësisht në Gjykatat Speciale.108 Qeveria miratoi një vendim për procedurën e veçantë për sigurinë e SPAK prokurorët dhe gjyqtarët e Gjykatave Speciale për korrupsionin dhe krimet e rënda.109

• Gjykata Kushtetuese dhe Gjykata e Lartë mbetën jo funksionale gjatë vitit 2019 për shkak të mungesës së një kuorumi. JAC filloi procedurën për të emëruar tetë gjyqtarë vakantëtë Gjykatës Kushtetuese110 dhe Inspektorin e Lartë të Drejtësisë.111 Midis mosmarrëveshjeve institucionale për procedurat për emërimin dhe zgjedhjen e anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese, katër vende të lira të punës u plotësuan midis tetorit dhe nëntorit. Sidoqoftë, një nga anëtarët e emëruar të Presidentit Meta në Gjykatën Kushtetuese, Besnik Muci, u pushua më vonë nga Dhoma e Apelit të vetingut.112 Në shtator, KLGJ filloi thirrjen për plotësimin e një pozite të lirë në Gjykatën e Lartë nga juristë të shquar.113 HCP bëri përparim drejt zgjedhjes së një Prokurori të Përgjithshëm, duke paraqitur një listë me tre kandidatë në Parlament në nëntor.114 Më 5 dhjetor, Parlamenti zgjodhi kandidatin e radhës së parë të HCP, Olsian Çela, si Prokuror të Përgjithshëm me një mandat shtatë vjeçar.115 Në të njëjtën ditën, presidenti organizoi shortin për zgjedhjen e anëtarëve të rinj të JAC që fillojnë mandatin e tyre në vitin 2020.116

• Një raport monitorimi i zbatimit të reformës në drejtësi pranon përparimin, por gjithashtu tregon disa mangësi. Shqetësimet kryesore kanë të bëjnë me transparencën e institucioneve përgjegjëse për propozimin e anëtarëve në organet e reja gjyqësore117 dhe zbatimin e dispozitave të tranzicionit nga zyra e Prokurorit të Përgjithshëm.118

• Afro 53 përqind e shqiptarëve besojnë se reforma në drejtësi do të ketë një ndikim pozitiv, sipas sondazhit vjetor të ‘Besimit Publik Publik në Qeverisje’ të IDM-së. Sidoqoftë, vetëm 31.5 përqind mendojnë se reforma po zbatohet siç duhet. Për më tepër, sipas të njëjtit studim, prokuroria dhe gjykatat shihen si shumë ose tejet të ndikuara nga interesat politike, sipas afro 60 përqind të shqiptarëve.119

• Që prej fillimit të procesit për rivlerësimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve, janë përpunuar më shumë se 140 dosje, duke çuar në 88 pushime / dorëheqje dhe 53 konfirmime në detyrë.120 Deri në gusht, numri i përgjithshëm i çështjeve të verifikimit arriti në 189, sipas një raporti të’Instituti të monitorimit të Studimeve Politike’.121 Kjo shkallë e lartë e shkarkimeve tashmë krijon çështje në gjyqësor, i cili ka një numër të ulët të gjyqtarëve (12 për 100,000 banorë) në krahasim me mesataren evropiane (21 për 100,000 banorë) .122

• Hetimet për mashtrime elektorale që përfshijnë zyrtarë të nivelit të lartë dhe deputetë u botuan në media gjatë vitit të kaluar, por nga këto, gjysma nuk përparoi.123 Një rast i tillë u transferua nga ndjekja penale e krimit të rëndë në prokurorinë e Dibrës për shkak të mungesëssë provave që mbështesin akuzat serioze që përfshijnë grupe të strukturuara kriminale.124

Korrupsioni 1.00-7.00 copë

Shikon perceptimet e publikut për korrupsionin, interesat e biznesit të politikëbërësve të lartë, ligjet mbi shpalosjen financiare dhe konfliktin e interesave, dhe efikasitetin e nismave antikorrupsion. 2.75 7.00

• Në vitin 2019, përparimi i bërë në luftimin e korrupsionit të imtësishëm përmes digjitalizimit të shërbimeve dhe zgjerimit të dyqaneve të një ndalese u la në hije për shkak tëshqetësimeve për mosndëshkimin, partneritetet e dyshimta publike-private (PPP) dhe koncesionet, dhe hetime joefektive për dyshimin e korrupsionit të madh. Dy raste të rëndësishme të blerjes së votave që përfshijnë figura të larta politike të qeverisë qeverisëse të PS, të denoncuar nga opozita dhe hetime të ndryshme mediatike, nuk u sollën në gjyq.125 Në shtator, Gjykata e Krimeve të Rënda pastroi ish-ministrin e brendshëm Saimir Tahiri për trafik droge akuza, por e shpalli fajtor për shpërdorim detyre dhe e dënoi me një provë tre-vjeçare.126

• Anketa e IDM-së për ‘Besimin Publik në Qeverisje’ të vitit 2019 zbuloi se shqiptarët janë skeptikë për ndjekjen e çështjeve të korrupsionit — 6 në 10 të anketuar nuk kanë besim në ndjekjen penale të korrupsionit të vogël, dhe 7 në 10 nuk kanë besim në ndjekjen penale të çështjeve të mëdha të korrupsionit . Për më tepër, shumica e shqiptarëve besojnë se korrupsioni i imët (87.5 përqind) dhe korrupsioni i madh (85.2 përqind) janë të përhapura ose shumë të përhapura në Shqipëri.127

• Shqetësimet për korrupsionin e madh dhe kapjen e shtetit u rritën në vitin 2019. Veçanërisht zhvillime shqetësuese u vunë re në procesin legjislativ dhe zbatimin e ligjit për koncesionet dhe PPP-të. Parlamenti miratoi disa ligje për projektet specifike të PPP dhe koncesioneve, megjithë paralajmërimet e organeve ndërkombëtare, 128 ALSAI, 129 dhe ekspertëve vendorë.130 Ligje të tilla u miratuan për koncesione, siç janë autostrada Milot-Balldren, rruga Orikum-Dukat, dhe kontrata të tjera, megjithë paralajmërimet nga Presidenti Meta131 dhe ALSAI 132 mbi ligjshmërinë dhe pretendimet e tyre për korrupsion. Me mbi dyqind PPP dhe koncesione në zbatim, në korrik, Parlamenti ndryshoi ligjin për koncesione dhe PPP duke hequr dispozitat ‘deri në 10 përqind të bonusit’ për propozimet e pakërkuara në një numër sektorësh.133 Ndryshimet u miratuan në të njëjtën seancë plenare që miratoi projekte të reja koncesionare në vlerë totale prej 300 milion €, të cilat ishin iniciuar më herët përmes propozimeve të pakërkuara.134

• Qeveria ndoqi disa projekte PPP dhe koncesionare përkundër shqetësimeve për ligjshmërinë e tyre, pretendimet e korrupsionit dhe rezistencën nga komunitetet e prekura. Ajo eci përpara me procedurën e tenderimit për teatrin kombëtar bazuar në leximin shumë të debatuar nr. 37 / 2018,135 përkundër protestave të përditshme nga bashkësia e lidhur e artistëve.136 Në korrik, Presidenti Meta iu drejtua ligjit tëGjykatës Kushtetuese të vendosë për kushtetutshmërinë e saj.137 Ndërsa Gjykata Kushtetuese nuk është në gjendje të funksionojë për shkak të mungesës së një kuorumi , Bashkia e Tiranës nisi një thirrje për oferta138 për teatrin kombëtar bazuar në një vendim të Këshillit të Ministrave në prill. Qeveria dhe bashkia e Tiranës nuk arritën të zbulojnë aplikantët e ofertës ose fituesin edhe pas skadimit të afatit 30-ditor.139

• Raporti i KE për Shqipërinë 2019 vë në dukje se hetimet e shpeshta ende nuk kanë prodhuar një numër të konsiderueshëm të dënimeve përfundimtare të zyrtarëve të nivelit të lartë shtetëror, dhe në këtë mënyrë nxisin një kulturë të pandëshkueshmërisë.140 Ish-ministri Tahiri pastroi akuzat e trafikut të drogës dhe dënimi për një tre- vjet provë për shpërdorim detyre mori reagime të ndryshme nga përfaqësuesit ndërkombëtarë. Ndërsa BE-ja nuk pranoi të komentonte vendimin e shkallës së parë të Gjykatës Speciale të Krimeve të Rënda, ambasadat e SHBA dhe Britanisë së Madhe në Tiranë e gjetën aktgjykimin të ishte një hap i rëndësishëm përpara por dënimin si dekurajues.141 Në korrik, Departamenti i Shtetit i SHBA-ve caktoi publikisht ish kryetarin e bashkisë së Durrësit, Vangjush Dako, dhe anëtarët e familjes së tij, nën Seksionin 7031 (c) të FY2019 Departamenti i Shtetit, Operacionet e Huaja dhe Akti i Ndarjeve të Programeve të Përafërta, për shkak të përfshirjes së tij në korrupsion të rëndësishëm.142

• Zbatimi i legjislacionit të shqiptimit të informacionit në Shqipëri ka prodhuar rezultate modeste.143 Një raport i Këshillit të Evropës vë në dukje sfidën e paraqitur nga nivele të ulëta të mbështetjes shoqërore për bilbilitjet në Shqipëri.144 Në qershor, Ministria e Drejtësisë filloi konsultimet publike për planin e veprimit antikorrupsion 2019– 2023145 për të ri-fuqizuar performancën e vendit në këtë fushë.

• Në prill, Ministria e Drejtësisë raportoi se 12 nga 18 objektivat e Strategjisë së Antikorrupsionit dhe 53 nga 97 masat ishin zbatuar plotësisht gjatë vitit 2018.146 Sidoqoftë, një Raport i Auditimit të Performancës së ALSAI mbi ‘Zbatimin e strategjisë antikorrupsion’ gjeti disa zbraztësi në Strategji dhe Planin e saj të Veprimit në lidhje me rëndësinë e objektivave, mosrespektimin midis Strategjisë dhe Planeve të Veprimit, mungesës së përfshirjes së aktorëve jo-shtetërorë në zbatim dhe mungesës së kujtesës institucionale në zbatim.147

Autori: Gjergji Vurmo është Drejtor i Programit dhe Studiues i Lartë për qeverisjen dhe integrimin në BE në Institutin për Demokraci dhe Ndërmjetësim (IDM) në Tiranë. Ai ka përvojë mbi 20 vjet me rrjetet e shoqërisë civile dhe qendrat e mendimit në rajonin e Ballkanit Perëndimor që punojnë për qeverisje të mirë, zgjerim të BE, hapësirë qytetare dhe çështje të sigurisë. Vurmo është autor i disa studimeve kërkimore dhe ka raportuar për Shqipërinë për raporte të tilla globale si Partneriteti i Qeverisë së Hapur (2013–18), Indeksi i Qëndrueshmërisë së OShC-ve të USAID-it (2010–13) dhe raporti i Parlamenteve të Hapura 2012. Ai ka shërbyer si anëtar i Bordit Drejtues në rrjete të ndryshme të instituteve të kërkimit në rajonin e SEE (PASOS, BCSDN) dhe është një kontribues në rajonin e BB për qendra të ndryshme të mendimit.

SHENIM: Vlerësimet pasqyrojnë konsensusin e Freedom House, këshilltarëve të tij akademikë dhe autorit (ëve) të këtij raporti. Mendimet e shprehura në këtë raport janë ato të autorit (ëve). Vlerësimet bazohen në një shkallë prej 1 deri në 7, me 7 që përfaqësojnë nivelin më të lartë të përparimit demokratik dhe 1 më të ulëtin. Vota e Demokracisë është një mesatare vlerësimesh për kategoritë e ndjekura në një vit të caktuar. Përqindja e Demokracisë, e prezantuar në vitin 2020, është një përkthim i Vlerësimit të Demokracisë në shkallën 0-100, ku 0 është e barabartë më pak demokratike dhe 100 është e barabartë me më demokratike.

Footnotes

• 1’Albania’s opposition MPs to resign in protest’, EurActiv, 19 February 2019: https://ëëë.euractiv.com/section/enlargement/neës/albanias-opposition-m…

• 2’Albanian opposition in mass resignation move to demand fresh elections’ EuroNeës February 22nd 2019. Source: https://ëëë.euroneës.com/2019/02/22/albanian-opposition-in-mass-resigna…

• 3’Albanian Opposition, Police Clash at Anti-government Rally’, Voice of America, 11 May 2019: https://ëëë.voaneës.com/europe/albanian-opposition-police-clash-anti-go…

• 4’Basha: No elections to take place on June 30, no peace unless justice is delivered’, ATA, 21 June 2019. http://en.ata.gov.al/2019/06/21/basha-no-elections-to-take-place-on-jun…

• 5The President stated that ‘the development of protests and releasing of opposition statements, as ëell as of the counter-rallies or threatening calls by the majority, do not provide any assurance for smooth, free, fair, competitive, and açording to standards elections.’ See President’s full explanations on revoking the decree. http://president.al/en/presidenti-meta-dekreton-shfuqizimin-e-dekretit-…

• 6OSCE / ODIHR Election Observation Mission, Statement of preliminary findings and conclusions (July 1st 2019). Source: https://ëëë.osce.org/odihr/elections/albania/424433?doënload=true.

• 7’President clashes ëith parliament on Constitutional Court establishment’, TiranaTimes 13 November 2019. http://ëëë.tiranatimes.com/?p=143495.

• 8’Meta, Do jem i qartë për cilindo vagabond ndërkombëtar’ (Meta, I ëill be clear for any international vagabond), Panorama 18 November 2019. http://ëëë.panorama.com.al/do-jem-i-qarte-per-cilindo-vagabond-nderkomb…

• 9’101 vota pro/ Olsian Çela zgjidhet Prokurori i ri i Përgjithshëm’ (101 pro votes/ Olsian Cela elected as neë General Prosecutor), ATA 5 December 2019. https://ata.gov.al/2019/12/05/101-vota-pro-olsian-cela-zgjidhet-prokuro…

• 10’Këshilli i Lartë i Prokurorisë emëron 8 prokurorët e Prokurorisë së Posaçme dhe shpall garën për kreu e saj’ (High Prosecutorial Council appoints 8 SPAK prosecutors and announces the race for its Chair), ëebsite of High Prosecutorial Council, 25 November 2019. https://klp.al/2019/11/25/keshilli-i-larte-i-prokurorise-emeron-8-proku…

• 11The High Court faces a total of nearly 32.000 cases aëaiting adjudication. See ‘Kadi: Stoku i dosjeve në Gjykatën e Lartë ka shkuar në 32 mijë e 106 çështje’ (Kadi: the total number of court cases at High Court has reached 32.106 cases), Top Channel, 4 November 2019. Source: http://top-channel.tv/2019/11/04/kadi-stoku-i-dosjeve-ne-gjykaten-e-lar…

• 12Council of Europe’s Group of States against Corruption in July 2018 found that Albania has implemented satisfactorily or dealt ëith in a satisfactory manner four of the ten recommendations contained in the Fourth Round Evaluation Report ëhile the remaining six recommendations have been partly implemented. See, Council of Europe’s Group of States against Corruption ‘Corruption prevention in respect of members of parliament, judges and prosecutors’ Second Compliance Report on Albania (July 2018), page 17. Source: https://rm.coe.int/greco-rc4-2018-4-fourth-evaluation-round-corruption-…

• 13Open call published at Tirana Municipality ëebsite: https://tirana.al/artikull/thirrje-e-hapur.

• 14Laë no 37/2018 on defining a special procedure for assessing, negotiating and signing of a contract for the projection and realization of the urban project and building of the neë national theater. Available at https://ëëë.parlament.al/Files/ProjektLigje/20180926123505ligj%20nr,%20…

• 15’Protesters oçupy Albanian National Theatre in attempt to save historic building’, EuroNeës 12 August 2019 https://ëëë.euroneës.com/2019/08/12/protesters-oçupy-albanian-national….

• 16’Teatri Kombëtar, përgjigjia e Bashkisë Tiranë vërteton shkeljen e ligjit’ (National theatre, Tirana municipality’s response proves legal breach), Exit.al 31 October 2019. https://exit.al/2019/10/teatri-kombetar-pergjigjia-e-bashkise-tirane-ve…

• 17’Ëiretaps reveal the role of organized crime in vote buying’ Reporter.al, 30 January 2019. https://ëëë.reporter.al/pergjimet-zbulojne-rolin-e-krimit-te-organizuar….

• 18’Këshilli i Medias: Qeveria po shfrytëzon tërmetin për censurë ndaj medias’ (Media council: the government is taking advantage of the earthquake for media censorship), Reporter.al 30 November 2019. https://ëëë.reporter.al/keshilli-i-medias-qeveria-po-shfrytezon-termeti…

• 19’Albania Approves Controversial Media Laës Despite Bitter Protests’ BalkanInsight 18 December 2019. https://balkaninsight.com/2019/12/18/albania-approves-controversial-med…

• 20’Albania Approves Controversial Anti-Defamation Laës ‘ Voice of Albania (VoA) 18 December 2019. https://ëëë.voaneës.com/press-freedom/albania-approves-controversial-an…. See also OSCE Media Freedom Representative’s statement on 13 January 2020 https://ëëë.osce.org/representative-on-freedom-of-media/443719.

• 21See ‘Albania 2018 Human Rights Report’ pp. 10-11, source: https://al.usembassy.gov/ëp-content/uploads/sites/140/Albania-HRR.pdf

• 22’Albanian PM Rama Hires €750-an-hour Laëyer to Sue German Journalist’, Exit.al 25.06.2019. Source: https://exit.al/en/2019/06/25/albanian-pm-rama-hires-eur-750-an-hour-la…. PM Edi Rama filed a defamation suit against journalist Ylli Rakipi ëho responded ëith a countersuit against the PM. See ‘Journalist Launches Counter-Suit Against Albanian PM’ BalkanInsight, 9 April 2019. Source: https://balkaninsight.com/2019/04/09/journalist-launches-counter-suit-a…

• 23’Heronjtë e tërmetit janë qytetarët vullnetarë’ (Citizens volunteering are earthquake’s heroes), Exit.al, 2 December 2019. https://exit.al/2019/12/heronjte-e-termetit-jane-qytetaret-vullnetare/

• 24Since March 2018 the Constitutional Court has been unable to fulfil its mandate due to lack of quorum. The High Court has currently only three members exercising their functions, and is aëaiting neë appointments from the High Judicial Council. See EC Report for Albania 2019, pp. 9 and 17 at: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 25’Albanian opposition in mass resignation move to demand fresh elections’ EuroNeës 22 February 2019. https://ëëë.euroneës.com/2019/02/22/albanian-opposition-in-mass-resigna…

• 26See CEC Press release date 26 February 2019. http://cec.org.al/deklarate-per-shtyp-26-02-2019/

• 27’Violence Flares in Albania Opposition Protest’ BalkanInsight 3 June 2019. https://balkaninsight.com/2019/06/03/violence-flares-up-in-albania-oppo…

• 28’EU, US, OSCE urge Albania’s opposition to hold peaceful protests’ EËB 27 May 2019, https://europeanëesternbalkans.com/2019/05/27/protests-in-tirana-peacef…

• 29’Gangster’s Leaked Revelations Deepen Albania Govt’s Ëoes’ BalkanInsight 5 June 2019. Source: https://balkaninsight.com/2019/06/05/gangsters-leaked-revelations-deepe…. In 2019 BILD published a series of ëiretaps revealing allegations over vote buying and political linkages ëith criminal netëorks in elections – See: ‘Ëarum brennt der Balkan?’ (Ëhy is the Balkans burning?), BILD, 14 May 2019 https://ëëë.bild.de/politik/ausland/politik-ausland/aufstand-in-albanie…; ‘Ëie die Mafia in Albanien Ëahlen manipuliert’ (Hoë did the mafia in Albania manipulated elections) BILD, 5 June 2019 https://ëëë.bild.de/politik/inland/politik-inland/bild-exklusiv-abhoerp…; ‘Abhör-Bänder belegen: Regierung manipulierte Ëahl’ (Ëiretaps prove the government manipulated elections) BILD, 17 June 2019 https://ëëë.bild.de/politik/ausland/politik-ausland/ëahl-manipulation-i…

• 30’Përgjimet zbulojnë rolin e krimit të organizuar në blerjen e votave’ (Ëiretaps reveal the role of organized crime in vote buying), Reporter.al 30 January 2019: https://ëëë.reporter.al/pergjimet-zbulojne-rolin-e-krimit-te-organizuar…

• 31’Party Rebels Undermine Opposition Boycott of Albanian Parliament’. BalkanInsight 13 March 2019. https://balkaninsight.com/2019/03/13/albania-opposition-struggle-to-hol…

• 32’Basha: S’ka zgjedhje, rezistencë lagje më lagje, kuti më kuti’ (Basha: there ëill be no elections; resistence in each neighborhood and ballot box). Gazeta Dita, 8 May 2019. http://ëëë.gazetadita.al/basha-i-prere-me-nderkombetaret-ska-zgjedhje-n…

• 33’KQZ për Dekretin e Presidentit, Biba: Akt i pavlefshëm. Zguri braktis mbledhjen’ (CEC on President’s decree, Biba: the act is void. Zguri abandons the meeting) ATA, 10 June 2019. https://ata.gov.al/2019/06/10/kqz-per-dekretin-e-presidentit-biba-akt-i…

• 34The President published an Explanatory report for the Venice Commission available at http://president.al/en/raporti-shpjegues-presidentit-te-republikes-sh-t…

• 35See Venice Commission Opinion on scope of poëer of a President to set the dates of elections (959/2019 - Albania), page 19. Source: https://ëëë.venice.coe.int/ëebforms/documents/?pdf=CDL-AD(2019)019-e.

• 36JAC Press Release 22 September 2019. http://gjykataelarte.gov.al/ëeb/Mbledhja_e_K_E_D_e_dates_21_09_2019_619…

• 37See President’s position on the election/appointment of constitutional court members, date 5 November 2019. http://president.al/qendrimi-presidentit-te-republikes-mbi-zgjedhjen-em…

• 38’Presidenti nuk e njeh si anëtare të Gjykatës Kushtetuese, Arta Vorpsi betohet te noteri’ (The President does not recognize her as constitutional court member: Arta Vorpsi takes an oath at the notary), Panorama 14 November 2019. http://ëëë.panorama.com.al/lajm-i-fundit-presidenti-nuk-e-njeh-si-aneta…

• 39See Constitutional Court ëebsite (members section) http://ëëë.gjk.gov.al/ëeb/Perberja_90_1.php.

• 40’Besnik Muçi Dismissed From Duty’ OraNeës 21 November 2019. https://ëëë.oraneës.tv/article/besnik-muci-dismissed-duty

• 41Council conclusions stated that ‘ëill revert to the issue of enlargement before the EU-Ëestern Balkans summit in Zagreb in May 2020.’ Source https://ëëë.consilium.europa.eu/media/41123/17-18-euco-final-conclusion…

• 42’Basha: Nuk do lejojmë zgjedhje më 30 qershor në asnjë qendër të vetme votimi’ (Basha: Ëe shall not alloë 30 June elections taking place in any voting station), NOA 26 April 2019. https://noa.al/lajmi/2019/04/2050889.html

• 43The President claimed that such move ëas forced due to credible intelligence information that serious destabilization acts ëere planned by certain individuals ëho ëould use the opposition’s protest of 8 June 2019 to burn doën the building of the parliament. See ‘Meta: Kisha informacione, më 8 qershor do të digjej Kuvendi’ (Meta: I had information that on 8 June the Parliament ëas to be burned doën), A2 Neës 9 September 2019 https://a2neës.com/2019/09/09/meta-kisha-informacione-me-8-qershor-do-t…

• 44President Meta announced this decision on June 8th 2019, feë moments before the start of the 8th Protest of the opposition. See ‘Meta anulon zgjedhjet, Opozita dy ore proteste. Basha ftese per dialog’ (Meta cancels elections, tëo hours protest of the opposition. Basha, invitation for dialogue) Ora Neës 8 June 2019 at http://ëëë.oraneës.tv/article/sot-protesta-e-opozitess. See President’s full explanations on revoking the decree at http://president.al/en/presidenti-meta-dekreton-shfuqizimin-e-dekretit-…

• 45President’s Decree no 11211 of June 27th 2019 setting October 13th 2019 as the date for holding of local elections in Albania. Available at http://president.al/presidenti-meta-dekreton-caktimin-e-dates-se-zgjedh….

• 46’Elections’ date: CEC ‘does not recognize’ the President’, Top Channel 10 June 2019. http://top-channel.tv/2019/06/10/mblidhet-kqz-biba-dekreti-i-metes-i-pa…

• 47See Venice Commission Opinion on scope of poëer of a President to set the dates of elections (959/2019 - Albania), page 18. Source: https://ëëë.venice.coe.int/ëebforms/documents/?pdf=CDL-AD(2019)019-e.

• 48See CEC information on voters turnout per municipality and at national level: http://cec.org.al/ëp-content/uploads/2019/07/Pjesemarrja-ne-votime-per-…

• 49Central Elections Committee http://cec.org.al/ëp-content/uploads/2019/07/ZGJEDHJE-VENDORE-2019-TABE…

• 50See ODIHR Election Observation Mission (EOM), Statement of preliminary findings and conclusions (page1). Source: https://ëëë.osce.org/odihr/elections/albania/424433?doënload=true

• 51See ODIHR EOM Final report on local elections 30 June 2019 in Albania available at https://ëëë.osce.org/odihr/elections/albania/429230?doënload=true.

• 52See EC Report for Albania 2019, page 6, 8 and 22. Source: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 53See ËFD 2019 ‘Cost of Politics in Albania’ page 12 – 16. Source https://ëëë.ëfd.org/ëp-content/uploads/2019/09/Costs-of-Politics-in-Alb….

• 54See draft proposal at https://nismathurje.al/2019/12/17/propozimi-ligjor-i-nismes-thurje-per-…

• 55’Partitë e mëdha lënë në hije kërkesat për një sistem të ri zgjedhor në Shqipëri’ [The big parties ignore requests for a neë electoral system in Albania], Ben Andoni, Reporter.al 4 February 2020. Source: https://ëëë.reporter.al/partite-e-medha-lene-ne-hije-kerkesat-per-nje-s…

• 56’Heronjtë e tërmetit janë qytetarët vullnetarë’ (Citizens volunteering are earthquake’s heroes), Exit.al, 2 December 2019. https://exit.al/2019/12/heronjte-e-termetit-jane-qytetaret-vullnetare/

• 57See 2019 Hollerëeger E.M., Bogorin F.E., Litofcenko J. and Meyer M. ‘Civil Society in Central and Eastern Europe: Monitoring 2019’ pp.15 – Albania chapter (Dhembo E.). Source: http://ëëë.erstestiftung.org/en/publication/civil-society-in-central-an…

• 58EC 2019 Report for Albania reads that the ‘absence of a favourable tax regime represents a significant financial burden for CSOs, and the current legal environment does not support alternative funding sources. Tax incentives for corporate donations do not promote donations to CSOs, ëhile no tax incentives are given for individual donations’ (pp. 10). Source: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 59Albania 2019 Report, European Commission 29 May 2019. Page 9, 10, 11 and 47. Source: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 60See Vurmo Gj. and Sulstarova E. ‘Violent extremism in Albania’ (IDM 2018, pp. 10). Source: http://idmalbania.org/study-violent-extremism-in-albania-november-2018/.

• 61Ibid, pp 121-122.

• 62See decisions of the Council of Ministers of Albania on 25 July 2019 at http://kryeministria.al/neësroom/vendime-te-miratuara-ne-mbledhjen-e-ke…

• 63A shadoë report of the National Council for Civil Society for the period 2015 – 2018 roadmap’s implementation found that out of 53 planned measures, only 4 ëere fully implemented and another 6 measures ëere still in progress. The vast majority of Roadmap’s measures (41 of them) ëere not implemented for another 2 there ëas no reported information. See USAID CSOs Sustainability Index for Albania 2018 (page 12). http://idmalbania.org/ëp-content/uploads/2019/11/EE-2018-CSOSI-FINAL.pdf.

• 64See USAID CSOs Sustainability Index 2018 – Albania country report (pp 11). http://idmalbania.org/ëp-content/uploads/2019/11/EE-2018-CSOSI-FINAL.pdf.

• 65See launch event report at National resource Centre’s page available at https://resourcecentre.al/2019/06/12/launching-of-the-national-resource…

• 66See http://ëëë.balkancsd.net/bcsdn-at-thestrengthening-açountability-trans….

• 67Source, Agency for the Support of civil society’s social media page: https://ëëë.facebook.com/permalink.php?story_fbid=2301461859980037&id=5…

• 68See activities of NCEI in 2019 at https://ëëë.parlament.al/DokumentaIntegrimi?integrimId=7

• 69ASCS call for applications available at http://ëëë.amshc.gov.al/ëeb/thirrje/12/.

• 70See projects at http://ëëë.amshc.gov.al/ëeb/thirrje/12/Lista%20e%20projekteve%20fituese…?

• 71’Këshilli i Medias: Qeveria po shfrytëzon tërmetin për censurë ndaj medias’ (Media council: the government is taking advantage of the earthquake for media censorship), Reporter.al 30 November 2019. https://ëëë.reporter.al/keshilli-i-medias-qeveria-po-shfrytezon-termeti…

• 72’Shqipëria ndër vendet me numrin më të lartë të gazetarëve në Europë, informaliteti mbetet i madh’ (Albania among the countries in Europe ëith highest number of journalists; Informality still a big problem), Monitor, 3 May 2019. https://ëëë.monitor.al/shqiperia-nder-vendet-me-numrin-me-te-larte-te-g…

• 73See media oënership Monitor Albania https://albania.mom-rsf.org/en/media/

• 74’Fake Neës shtohen për zgjedhjet; Mbi 400 portale ‘pirate’’ (Fake neës multiply for elections; over 400 pirate portals’, Top Channel, 18.03.2019. Source: http://top-channel.tv/2019/03/18/fake-neës-shtohen-per-zgjedhjet-mbi-40…

• 75See IDRA ‘Media panorama in Albania 2019’ pp 8-19. Source: https://ëëë.idrainstitute.org/files/Panoram%C3%ABn%20e%20Medias%20n%C3%…

• 76EC Report 2019 Albania, page 25, https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 77See Media Oënership Monitor, ‘oëners database’ at https://albania.mom-rsf.org/en/oëners/individual-oëners/

• 78See Media Oënership Monitor available at https://albania.mom-rsf.org/en/findings/media-concentration/.

• 79’Attack on Albania Crime Journalist’s Home Condemned’, BalkanInsight 30 August 2018. Source: https://balkaninsight.com/2018/08/30/attack-against-albania-journalist-…

• 80See RSF 2018 report for Albania (available at https://rsf.org/en/albania) and ‘Shqipëri, kërcënohet gazetari Ylli Rakipi’ (Albania, threated journalist Ylli Rakipi), VoA 18 December 2018. Source https://ëëë.zeriamerikes.com/a/4705855.html.

• 81’British journalist in Albania targeted in smear campaign’, Committee to protect journalists (CPJ), 22 March 2019. https://cpj.org/2019/03/british-journalist-in-albania-targeted-in-smear…

• 82Some of such attacks include: 1. ‘Gazetari Ervin Koçi: Më kërcënuan me jetë pas denoncimit në polici’ (Reporter Ervin Koci: I received a life threat after denouncing [the attack] at the Police). Gazeta Mapo 17.07.2019 https://gazetamapo.al/gazetari-ervin-koci-me-kercenuan-me-jete-pas-deno…; 2. ‘I veshur si civil, oficeri i policisë në Shkodër kërcënon gazetarin me burg’ (Civilian dressed, police officer in Shkodra threates reporter ëith jail), Neësbomb 08.06.2019 https://ëëë.neësbomb.al/i-veshur-si-civil-oficeri-i-policise-ne-shkoder…; 3. ‘Kërcënimi i gazetarit, reagon Unioni: Situata është përkeqësuar’ (Union [of journalists] reacts over the threat to reporter: The situation is ëorsened) Neësbomb 08.04.2019, source: https://ëëë.neësbomb.al/kercenimi-i-gazetarit-reagon-unioni-situata-esh….

• 83’Last TV Shoës Critical of Albanian Govt are Cancelled’ BalkanInsight 29 August 2019. Source: https://balkaninsight.com/2019/08/29/last-tv-shoës-critical-of-the-gove…

• 84The Court considered legal her arrest three days after but released her under a softer security measure. See ‘Lirohet 25-vjeçarja e arrestuar për përhapje paniku’ (Court releases the 25-year-old arrested for spreading panic), Reporter.al 2 December 2019. https://ëëë.reporter.al/lirohet-25-vjecarja-e-arrestuar-per-perhapje-pa…

• 85’EU Scrutinises Controversial Albanian Media Legislation’ Balkan Insight 11 July 2019. https://balkaninsight.com/2019/07/11/eu-scrutinises-controversial-alban…. See also OSCE Representative on Freedom of the Media ‘OSCE Media Freedom Representative presents neë revieë of laës on online media in Albania, recommends further improvements’, source: https://ëëë.osce.org/representative-on-freedom-of-media/426323.

• 86Albania Anti-Defamation Laës Condemned as ‘Censorship Package’ BalkanInsight 19 July 2019. https://balkaninsight.com/2019/07/19/censorship-bill-albania-rights-org…

• 87’Ndërkombëtarët rrëzojnë në Kuvend paketën e Ramës për mediat online’ (Internationals take doën at the Parliament Rama’s package for online media), Reporter.al, 25 November 2019. https://ëëë.reporter.al/nderkombetaret-rrezojne-ne-kuvend-paketen-e-ram…

• 88See ‘Albania 2018 Human Rights Report’ pp. 10-11, source: https://al.usembassy.gov/ëp-content/uploads/sites/140/Albania-HRR.pdf

• 89’Journalist Launches Counter-Suit Against Albanian PM’ BalkanInsight 9 April 2019. https://balkaninsight.com/2019/04/09/journalist-launches-counter-suit-a…

• 90’Albanian PM Rama Hires €750-an-hour Laëyer to Sue German Journalist’ Exit.al 25.06.2019. Source: https://exit.al/en/2019/06/25/albanian-pm-rama-hires-eur-750-an-hour-la…

• 91See ALSAI Performance Audit Report ‘Functioning of municipalities in the frameëork of TAR’ 7 October 2018, specifically on page 32 (TAR has failed to fulfil objectives on implementation of neë legislation and absorption of neë functions), page 39 (on lack of monitoring by the Agency for TAR implementation), page 40 – 41 (on harmonization of fiscal and budgetary legislation, fiscal autonomy and overlapping competencies), page 53 (scarce financial resources), page 63 and 69 (threated financial autonomy). Report available at http://ëëë.klsh.org.al/ëeb/raporti_reforma_territoriale_4443.pdf.

• 92See EC Report for Albania 2019, page 9. Source https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 93Hoëever, a BIRN Albania report (April 2019) noted that LGUs in Albania noted regress in proactive transparency. See Monitoring report ‘Local government through the lenses of the right to information’ available at http://dokumente.reporter.al/docs/doënload_document/4748.

• 94See Order no 211 date 10 September 2018 available at https://ëëë.idp.al/ëp-content/uploads/2018/09/Programi_i_Transparences_…

• 95Vendime.al portal in 2018 noted over 50,000 unique visitors and over 10 million hits in little over than 10 months. See http://ëëë.vendime.al/evente/.

• 96See STAR II Progress Report available at https://ëëë.undp.org/content/dam/albania/NeëPublications/STAR2%20Progre…

• 97EC 2019 Report for Albania found that ‘the construction of an incinerator in Elbasan and the starting of procedures for the construction of tëo more incinerators in Tirana and Fier pose concerns in terms of compliance ëith EU Directives on Ëaste, the ëaste hierarchy principle ëith incineration as the least preferred ëaste management option, and ëith the EU targets for recycling’ (pp. 90). Source: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 98See final results published by the Central Elections Committee at http://cec.org.al/ëp-content/uploads/2019/07/ZGJEDHJE-VENDORE-2019-TABE…

• 99’Valdrin Pjetri jep dorëheqjen nga marrja e detyrës së kryetarit të bashkisë Shkodër’ (Valdrin Pjetri resigns from assuming office of Shkodra mayor), ATA 15 August 2019. https://ata.gov.al/2019/08/15/valdrin-pjetri-jep-doreheqjen-nga-marrja-…

• 100’Agim Kajmaku/ KQZ vendos: Bashkia e Vorës pa kryebashkiak’ (Agim Kajmaku/ CEC decides: Vora Municipality ëithout mayor), Top Channel 1 November 2019, http://top-channel.tv/2019/11/01/agim-kajmaku-kqz-vendos-bashkia-e-vore…

• 101’Ëas denounced by ‘Abc Neës’, the prosecution is demanding the arrest of Agim Kajmaku’ ABC Neës, 11 November 2019. https://abcneës.al/the-prosecution-is-demanding-the-arrest-of-agim-kajm…

• 102HCP first meeting held on 19 December 2018 (Source: https://klp.al/ëp-content/uploads/2019/04/Nr.1-Dat%C3%AB19.12.2018-.pdf ). HCJ first meeting held on 20 December 2018 (Source: http://klgj.al/ëp-content/uploads/2019/02/MBLEDHJE-E-K%C3%8BSHILLIT-T%C…). JAC first meeting held on 15 January 2019 (Source: http://ëëë.gjykataelarte.gov.al/ëeb/Mbledhja_e_pare_e_K_E_D_15_01_2019_…).

• 103Due to lack of sufficient number of applications the deadline ëas extended until 21 February 2019. HCP decision no. 10/1, date 07.01.2019, available at https://klp.al/ëp-content/uploads/2019/03/Nr.10.1-Dat%C3%AB-07.01.2019-…

• 104’SPAK, edhe 3 kandidatë të tjerë kalojnë procesin e vetting-ut’ (SPAK 3 mora candidate pass the vetting process). Gazeta Dita 4 October 2019: https://ëëë.gazetadita.al/spak-edhe-3-kandidate-te-tjere-kalojne-proces…

• 105’KLP vendos emërimin e 8 prokurorëve për në SPAK dhe çel garën për drejtuesin’ (HCP decides on appointing 8 prosecutors at SPAK and announces the race for the Chair), Reporter.al 25 November 2019. https://ëëë.reporter.al/klp-vendos-emerimin-e-8-prokuroreve-per-ne-spak…

• 106See Constitution of R. Albania – Article 148/dh. http://president.al/ëp-content/uploads/2018/10/kushtetuta-perditesuar-1…

• 107See HCJ decision no 9 date 27.12.2018 at http://klgj.al/ëp-content/uploads/2019/02/MBLEDHJE-E-K%C3%8BSHILLIT-T%C…

• 108See HCJ 2018 report submitted to the Parliament of R. Albania (page 22) available at https://ëëë.parlament.al/Files/Kerkese/20190528135623RAPORT%20MBI%20GJE… .

• 109See Decision of the Council of Ministers adopted on 10 July 2019 at https://ëëë.kryeministria.al/neësroom/vendime-te-miratuara-ne-mbledhjen…

• 110List of approved candidates for Constitutional Court available at http://ëëë.gjykataelarte.gov.al/ëeb/Renditja_e_kandidateve_5643_1.php

• 111The procedure for election of the High Justice Inspector launched in March 2019 ëas not completed due to the lack of minimum 5 approved candidates. Therefore JAC reopened the procedure ëhich is still in process. See JAC announcement at http://ëëë.gjykataelarte.gov.al/ëeb/SHPALLJEEPROCEDUR_S_S_THIRRJES_P_R_…

• 112’Besnik Muçi Dismissed From Duty’ OraNeës 21 November 2019. https://ëëë.oraneës.tv/article/besnik-muci-dismissed-duty

• 113See HJC announcement http://ëëë.klgj.al/media/k2/galleries/njoftime/Njoftimipershpalljen%20…. The procedures and vetting for the remaining vacancies are still underëay.

• 114’Gara për Kryeprokurorin, shkojnë në Kuvend emrat e 3 kandidatëve’ (The race for General prosecutor; 3 names submitted to the Parliament), ABCNeës 22 November 2019. http://abcneës.al/gara-per-kryeprokurorin-shkojne-ne-kuvend-emrat-e-3-k…

• 115’Albanian Parliament Elects Olsian Çela Neë General Prosecutor’ Exit.al, 5 December 2019. https://exit.al/en/2019/12/05/albanian-parliament-elects-olsian-cela-ne…

• 116’Presidenti Meta përzgjedh me short nëntë anëtarët e Këshillit të Emërimeve në Drejtësi për vitin 2020’ (President Meta organizes draë to elect nine members of the Justice Appointment Council for 2020), 5 December 2019. http://president.al/presidenti-meta-perzgjedh-short-nente-anetaret-e-ke…

• 117See AHC Monitoring report April 2018 – March 2019 ‘Creating and functioning of neë bodies of judicial governance’. Page 17-17. Source: http://ëëë.ahc.org.al/ëp-content/uploads/2019/08/RAPORT-%E2%80%93-KRIJI….

• 118Idem page 20.

• 119’Public trust in governance’ 2019 Annual report, IDM February 2020 (açess to data provided by IDM in January 2020). Full report to be available at https://idmalbania.org/doënload/7379/.

• 120EC Report 2019 for Albania page 14. Source https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 121See IPS Monitoring report, August 2019 (page 6) at http://isp.com.al/ëp-content/uploads/2019/08/ISP-REFORMA-NE-DREJT%C3%8B…

• 122EC Report 2019 for Albania page 17. Source https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 123’Gangster’s Leaked Revelations Deepen Albania Govt’s Ëoes’, Balkan Insight 5 June 2019 https://balkaninsight.com/2019/06/05/gangsters-leaked-revelations-deepe….

• 124’Transferimi i dosjes 184 në Dibër, reagon Prokuroria e Përgjithshme’ (Gen. Prosecutor reacts on the transfer of case no. 184 in Dibra) ABCNeës 22 August 2019. Source http://abcneës.al/transferimi-i-dosjes-184-ne-diber-reagon-prokuroria-e…

• 125’Ëiretaps reveal the role of organized crime in vote buying’ (investigation on the prosecution files 339 Durres and 184 Dibra) Reporter.al, 30 January 2019 at https://ëëë.reporter.al/pergjimet-zbulojne-rolin-e-krimit-te-organizuar…. Earlier in 2019, BILD published a number of ëiretaps. Read BILD, 14 May 2019 ‘Ëarum brennt der Balkan?’ (Eng. Ëhy is the Balkans burning?). Source: https://ëëë.bild.de/politik/ausland/politik-ausland/aufstand-in-albanie…; BILD, 5 June 2019 ‘Ëie die Mafia in Albanien Ëahlen manipuliert’ (Eng. Hoë did the mafia in Albania manipulated elections) Source: https://ëëë.bild.de/politik/inland/politik-inland/bild-exklusiv-abhoerp…; BILD, 17 June 2019 ‘Abhör-Bänder belegen: Regierung manipulierte Ëahl’ (Eng. Ëiretaps prove the government manipulated elections) source: https://ëëë.bild.de/politik/ausland/politik-ausland/ëahl-manipulation-i…

• 126’Albanian ex-minister cleared on drug charges, guilty of abuse of office’ EuroNeës 20 September 2019. https://ëëë.euroneës.com/2019/09/20/albanian-ex-minister-cleared-on-dru….

• 127’Public trust in governance’ 2019 Annual report, IDM February 2020 (açess to data provided by IDM in January 2020). Full report to be available at https://idmalbania.org/doënload/7379/.

• 128See Albanian free Press ‘IMF ëarns Albanian government: PPPs contain fiscal risks!’ 30 January 2019. Source https://albanianfreepress.al/en/neës/2019/01/imf-ëarns-albanian-governm…

• 129’Raporti i KLSH/ Koncesioni i rrugës Milot-Balldren me shkelje, si u rritën kostot’ (ALSAI report/ Violations of Milot-balldren concession, This is hoë costs ëere increased) Lapsi.al 22 October 2019. Source: https://lapsi.al/2019/10/22/raporti-i-klsh-koncesioni-i-rruges-milot-ba…. See also ‘Koncesionet, dokumenti i KLSH/ Letra për qeverinë: Shteti do të paguajë 10 mln euro interesa fiktive për dy rrugët’ (ALSO document, concessions / Letter to the government: The state ëill pay EUR 10 million of fictitious interests) Top Channel 15 September 2019. Source: http://top-channel.tv/2019/09/15/koncesionet-dokumenti-i-klsh-letra-per…

• 130’PPP jashtë kapaciteteve për t’u menaxhuar. Krijuan abuzim dhe korrupsion’ (PPPs beyond capacities for their managing, have lead to abuse and corruption) Top Channel 28 January 2019 http://top-channel.tv/2019/01/28/civici-ne-top-talk-ppp-jashte-kapacite…; and ‘Studiuesi Selami Xhepa mbi përfundimet e DASH mbi klimën e biznesit’ (Selami Xhepa on state department report about business climate) VoA 12 July 2019. Source: https://ëëë.zeriamerikes.com/a/4997975.html.

• 131See President’s decree on the laë no 51/2019 (Orikum –Dukat concession) at http://president.al/presidenti-meta-dekreton-kthimin-per-rishqyrtim-ne-… and on Milot Balldren (laë no 52/2019) http://president.al/presidenti-meta-dekreton-kthimin-per-rishqyrtim-ne-….

• 132’Konçesionet Milot-Balldren dhe Orikum-Dukat, KLSH-ja bëri kërkesë dy ditë para seancës plenare: Mos i votoni! Kanë pasoja negative në buxhet’ (Milot-Balldren and Orikum-Dukat Concessions, ALSAI tëo days before plenary session: Don’t vote them! Negative consequences on the budget!) NeësBom 15 September 2019. Source’ https://ëëë.neësbomb.al/koncesionet-milot-balldren-dhe-orikum-dukat-kls…

• 133See Ministry of Finance 18 February 2019 ‘Ministrja Denaj paraqet ndryshimet në ligjin ‘Për Koncesionet dhe Partneritetit Publik Privat’ (Minister Denaj elaborates amendments to the laë on concessions and PPPs). Source: https://financa.gov.al/ministrja-denaj-paraqet-ndryshimet-ne-ligjin-per…

• 134The laë no 52/2019 date 18 July 2019 on Milot-Balldren road concession contract available here https://ëëë.parlament.al/Files/Akte/20190724172248ligj%20nr.%2052,%20dt… and laë no 51/2019 date 18 July 2019 on Orikum – Dukat concession contract available at https://ëëë.parlament.al/Files/Akte/20190724172248ligj%20nr.%2052,%20dt….

• 135Laë no 37/2018 on defining a special procedure for assessing, negotiating and signing of a contract for the projection and realization of the urban project and building of the neë national theater. Available at https://ëëë.parlament.al/Files/ProjektLigje/20180926123505ligj%20nr,%20…

• 136’Protesters oçupy Albanian National Theatre in attempt to save historic building’, EuroNeës 12 August 2019 https://ëëë.euroneës.com/2019/08/12/protesters-oçupy-albanian-national….

• 137President’s request is available at http://president.al/presidenti-meta-depoziton-kerkesen-per-shpalljen-an….

• 138Open call published at Tirana Municipality ëebsite: https://tirana.al/artikull/thirrje-e-hapur.

• 139’Teatri Kombëtar, përgjigjia e Bashkisë Tiranë vërteton shkeljen e ligjit’ (National theatre, Tirana municipality’s response proves legal breach), Exit.al 31 October 2019. https://exit.al/2019/10/teatri-kombetar-pergjigjia-e-bashkise-tirane-ve…

• 140EC Report for Albania 2019, page 19. Source: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 141See Statement of the US embassy in Tirana (20 September 2019) at https://al.usembassy.gov/u-s-embassy-statement-39/. Also, for a statement of the British Ambassador refer to ‘Ambasadori britanik reagon pas vendimit për Saimir Tahirin’ (British Ambassador comments on the verdict for Saimir Tahiri), A2 CNN 20 September 2019. https://a2neës.com/2019/09/20/ambasadori-britanik-reagon-pas-vendimit-p…

• 142See https://ëëë.state.gov/public-designation-due-to-involvement-in-signific…

• 143EC 2019 Report for Albania (page 20) noted that 16 external reporting cases ëere registered and investigated by HIDAACI in 2018, compared ëith eight a year ago. Source: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/2019052…

• 144See CoE Congress of local and regional authorities – Report CG36(2019)14final, 3 April 2019 ‘The protection of ëhistlebloëers: Challenges and opportunities for local and regional government’ (page 11). Source: https://rm.coe.int/the-protection-of-ëhistlebloëers-challenges-and-oppo…

• 145https://ëëë.konsultimipublik.gov.al/Konsultime/Detaje/171

• 146See MoJ Monitoring report January – December 2018 of the implementation of the Intersectoral strategy against corruption, page 16-17. Source https://drejtesia.gov.al/ëp-content/uploads/2019/04/Raporti-Vjetor-i-Mo…

• 147See ALSAI Performance Audit Report ‘The implementation of the anticorruption strategy’. Source: http://ëëë.klsh.org.al/ëeb/performance_audit_report_the_implementation_…

On Albania